1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

 
Internet reklamaning samaradorligini aniqlash uslubiyati. 
Hozirgi kunda 
ko‘pchilik Internet-reklama agentliklari tomonidan keng foydalanilayotgan va 
iqtisodiy adabiyotlaridan yaxshi ma’lum bo‘lgan AIDA modeli an’anaviy 
reklamaning iste’molchiga ta’sirini: 
–
diqqat-e’tibor (attention); 
–
qiziqish (interest); 
–
istak (desire); 
–
amal (action). 
asosida aniqlaydi. 
Bu modelga ko‘ra, reklama avval iste’molchining e’tiborini tortishi, keyin 
qiziqtirishi, unga egalik kilish istagini uyg‘otishi va sotib olishga undashi lozim. 
Reklamada bu to‘rt elementlarning barchasi mukammal holatda tayyorlangan bo‘lishi 
lozim, aks holda kutilgan natijaga erishib bo‘lmaydi. Bu modelning asosiy kamchiligi 
shundaki, Internet muhiti uchun xos bo‘lgan bir qator parametrlarni hisoblash va 
takroriy amallarning natijalarini aks ettirish imkonini bermaydi. 
AIDA 
modelini 
Internet 
muhiti 
uchun 
moslashtirilib, 
reklamaning 
foydalanuvchilarga ko‘rsatadigan ta’siri va foydalanuvchilarning natijaviy amallarini 
hisobga olish asosida Internet-reklamaning iqtisodiy samaradorligini aniqlashning 
quyidagi usulini taklif qilish mumkin. Bu usul Internet-reklama jarayonini bir nechta 
bosqichlarga bo‘lib tahlil qilish imkonini yaratadi: 
1.
Reklama namoyishi. 
2.
Qiziqtirish. 
3.
Veb-sahifaga tashrif. 
4.
Amal (harakat). 
5.
Takrorlanish. 
Internet-reklamaning iqtisodiy samaradorligi har bir bosqich uchun alohida, 
ularning o‘zigagiga xos bo‘lgan samaradorlik ko‘rsatkichlari asosida hisoblanadi. 
Birinchi bosqich. Reklamani foydalanuvchilarga namoyish etish
- 
(impression) 
hisoblanadi. 
Namoyish 
deganda 
reklamaning 
Internet 
foydalanuvchilariga reklamani ko‘rish imkonini beruvchi dasturiy vositaga yuklanishi 

---

83 
nazarda tutiladi. Namoyishning amalga oshirilganligi texnik vositalar yordamida 
aniqlanadi. Foydalanuvchilar reklama joylashgan veb-sahifaga necha marta tashrif 
buyurishiga karab bir reklama bir foydalanuvchining o‘ziga bir necha marta 
namoyish etilishi mumkin. 
Foydalanuvchi reklama namoyishlarini tomosha qilish imkoniga ega bo‘lgani 
bilan uni ko‘rmasligi ham mumkin. 
Bu bosqichda quyidagi ko‘rsatkichlar hisoblab topiladi: 
–
 
Namoyishlar soni. 
–
 
Mukammal namoyishlar soni (taqdim etilgan umumiy reklama iamoyishlari 
sonidan takroriy namoyishlar sonining ayirmasi);