1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

9.6-jadval 
Marketing tizimini baholash yo‘nalishlari 
marketing auditi samaradorligi
boshqaruv tizimi va undagi kommunikatsiya 
jarayonining samaradorligi 
marketing tadqiqotlari 
samaradorligi 
marketing tizimi faoliyatining samaradorligi 
media-tadqiqot va reja 
samaradorligi 
jamoatchilik bilan ishlash va kommunikatsiya 
jarayonlarining samardorligi 
siljitish(reklama) vositalari 
samaradorligi 
siljitish kanallari va vositalarining qo‘llanilishi 
natijasida kutilayotgan samara [28,315] 
Marketing auditi korxonaning marketing faoliyati yoki uning marketing dasturi 
samaradorligini baholashning asosiy elementi bo‘lib hisoblanadi. Aksariyat xorijiy 
kompaniyalarda marketing auditi asosiy e’tiborni Pareto tamoyili (80-20)ga 
qaratadilar. Ularning fikricha, ko‘rsatilgan xizmatlar, buyurtmalar, mijozlar, 
mahsulotlar realizatsiya qilinadigan hudud yoki mahsulotning 80% kompaniya 
foydasining 20% yaratib beradi, aksincha. Shunday qilib, marketing auditi eng avvalo 
asosiy e’tiborni 80% foydani ta’minlab beruvchi 20% omillarga qartishi lozim 
bo‘ladi. Shuningdek, foydalilik yoki samaradorlikni baholash aksariyat hollarda 
menejerlarga ko‘proq ma’lum bo‘lgan kam sonli ko‘rsatkichlar asosida shakllanadiki, 
bu o‘ziga xos “aysberg samarasidir”. Bunda menejerlar samaradorlikni baholashda 
juda kam sonli omillarga nisbatan yoki kam sonli ma’lumotlarga tayangan holda 
qaror qabul qiladilar. Haqiqatda ko‘zda tutilishi va baholanishi shart bo‘lgan omillar 
esa “suv tagida” qolib ketadi. 

---

246 
Marketing kommunikatsiyalari samaradorligini baholash quyidagi uch 
bosqichda amalga oshiriladi: 
1. Sodir bo‘lgan vaziyatni tug‘ri aniqlash; 
2. Vaziyatning nima uchun bunday tus olganligiga aniqlik kiritish; 
3. Muammoning yechimini izlab topish va tegishli qarorlar qabul qilish; 
Marketing 
kommunikatsiyalari 
samaradorligini 
baholovchi 
umumiy 
ko‘rsatkichlarga quyidagilarni kiritishimiz mumkin: 
– mahsulot sotuvi tarkibi; 
– sotish hajmi; 
– muayyan segmentlardagi sotish hajmi; 
–marketing tadbirlariga ajratilgan harajatlar; 
– ishlab chiqarish harajatlari; 
– bozor ulushi; 
– mahsulot sifati; 
– buyurtmalar soni va boshqalar [27,284].