1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Sotuvchilarni rag‘batlantirishning an’anaviy usullariga quyidagilar 
kiradi:
1.
 
Ish haqiga qo‘shimcha mukofotlar va yillik rejani bajarganlik uchun 
mukofotlar
. Bunday mukofotlar sotish xajmiga ko‘ra yoki belgilangan rejaning 
bajarilish darajasiga ko‘ra aniqlanadi. Bunday mukofotlar xodimning ish xaqi okladi 
yoki amaldagi eng kam ish haqidan kelib chiqqan xolda belgilanishi mumkin. Ayrim 
xollarda bir martalik mukofotlar yilning choraklariga bo‘lib to‘lanishi ham mumkin. 
Shuni ham yodda tutish kerakki, mukofotni qisman yoki bo‘lib to‘lash o‘zining 
rag‘batlovchi xususiyatini yo‘qotishi mumkin.
 
2.
Muayyan vazifani bajarganlik uchun mukofot. 
Bunday mukofotlar bajarilgan 
ishga mutanosib ravishda to‘lanadi. Masalan, mavsumdan so‘ng sotish rejasini 
oshirib bajarganlik uchun, oylik rejani oshirib bajarganlik uchun. 
3.
Katalog bo‘yicha sovg‘alar olish uchun ochkolar yig‘ish
. Sotuvchilar har bir 
ortiqcha bajarilga reja ko‘rsatkichiga, yoki tushirilgan mablag‘ga nisbatan ma’lum 
ochkolarga ega bo‘ladilar. Firma tomonidan tovarlar va ularni bepul olish uchun 
belgilangan ochkolar miqdorini ko‘rsatuvchi maxsus kataloglar tuziladi. Sotuvchilar 
o‘zlari uchun eng zarur bo‘lgan tovarlar uchun imkon qadar ko‘proq mehnat qilishlari 
zarur bo‘ladi. 
4.
Sayyohatlar va sihatgohlarga bepul yo‘llanmalar berish.
Tanlov g‘oliblari, 
eng yaxshi sotuvchilarga yutuq sifatida beriladi. 
Sotuvchilarni rag‘batlantirishning an’anaviy usullari xodimlar uchun zaruriy 
vaqtda beriladigan eng muhim stimuldir. Ushbu usullar motivatsiya sifatida emas, 

---

102 
balki kompensatsiya sifatida qaralmog‘i zarur. Chunki bugungi kunda firmaning 
muvaffaqiyati faoliyati uchun ayrim xodimlar emas, balki barcha xodimlar birdek 
harakat qilishlar muhim. Buning uchun ularga maxsus reglamentlar belgilash emas, 
balki sidqidildan mehnat qilishga mas’ulligini uqtirish, eng yuqori mehnat sharoit 
yaratib berish zarur.