1 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti

9.Chizikli berlgilar usuli
.
Chizikli berlgilar usulida vokera va xodisalarning urni chizikli berlgilar bilan
kursatiladi. Bunda chiziklarning yugon-ingichkaligi mikdor kursatgichlarini, shtrix va
ranglari esa sifat kursatgichlarini bildiradi. Bu usulda transport kartalarini tuzishda
kuprok kullaniladi.M: Bu usulda avtomobil yullari, termir yullar, derngiz yullari, xavo

---

142
yullarida va nixoyat kuvurlarda tashiladigan yuklarning xili xamda mikdorini
tasvirlash mumkin.
Axoli kartalarida axolini (migratsiyasini), gidrologik kartalarda suv sarfi, tuyinish
tiplarini kursatsa buladi.
Umumgerografik kartalarda chizikli masshtabsiz shartli berlgilar bilan burttirib
tasvirlanadi, ayniksa buni iktisodiy kartalarda kuprok uchratish mumkin.
Anik ilmiy-tadkikot ishlari va operrativ xujalik kartalarini tuzishda mikdor
kursatgichlar chiziklar masshtab asosida anik kursatiladi.
Chizikli berlgilar usulida yuk xarakatini, ya'ni yunalishini berlgilash eng asosiy
kursatgich xisoblanadi. Odatda yunalishlar strerlkalar orkali berlgilanadi.
Derngiz va daryo transporti kartalarida bu usulni ba'zan efyura usuli derb xam
yuritadilar. Ayniksa, iktisodiy atlaslarda asosiy yuklarning (toshkumir, nerft,
koramertallar, galla) tashilishini kursatishda bu usulning kulayligi kurinib turibdi.