1 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti

b) Kutbiy koordinatalar usuli
.
Bu usulda xam tayanch nuktalari va tayanch chiziklari yordamida xar kaday nuktaning
urnini aniklash mumkin. Buning uchun biror tayanch nukta -kutb nuktasi, ikkita tayanch
nuktalarini birlashtiruvchi tayanch chizik-kutbiy uk derb kabul kilinadi.
M: K- nuktaning urnini aniklash kerrak deryaylik. Buning uchun K nuktaga yakin
joylashgan AB-tayanch chizikni kutbiy uk, A-nuktani esa,kutb derb kabul kilamiz. Shunda
K-nuktaning urni A va K-nuktalarni tutashtiruvchi AK-chizikning uzunligini va bu chizik
bilan AB-kutbiy uk orasida xosil bulgan KAB-burchakni ulchab aniklaniladi. KAB-burchak
kutbiy burchak deryiladi.
Bu burchak gorizontal burchak yoki orierntirlash burchagi bulishi mumkin. Chizmada,

---

88
Kutbiy koordinatalar usuli bilan 1,2,3,4,5,6 va 7-nuktalarning urnini aniklash berrilgan
1,2,3 va 4- nuktalarning urnini aniklashda G-nukta kutb nuktasi,GD-chizik kutbiy uk
bulib,5,6 va 7 nuktalarda esa ER-nukta kutb nuktasi, ERA-chizik kutbiy uk bulib xizmat
kiladi.
Umuman kutbiy koordinatalar usulida biron-bir nuktaning urnini aniklashda kutb nuktasi
kilib shu nuktaga yakin joylashgan tayanch nukta, kutbiy uk kilib esa tayanch chizik
olinishi mumkin.