1 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti

§
Kartografik tasvirlash usullari asosan 10 ta:
§
arerallar usuli;
§
sifatli rang usuli;
§
terng chiziklar usuli; (izoliniyalar)

---

134
§
nuktalar usuli;
§
berlgilar usuli;
§
bir joyga tergishli diagrammalar usuli;
§
kartogrammalar usuli;
§
kartodiagrammalar usuli;
§
chizikli berlgilar usuli;
§
xaraktdagi chiziklar usuli.
1. Arerallar usuli
Arerallar usulida vokera va xodisalarning err yuzasida tarkalgan maydoni
tasvirlanadi. Areral lotincha «arera» suzidan olingan bulib, maydon, makon dergan
ma'noni bildiradi.Termatik kartalarda arerallar usuli bilan madaniy va tabiiy
usimliklar, xayvonlar, derngiz va okeranlarda suzib yuruvchi muzlar, bir xil kazilma
boyliklar, kishlok xujaligining biror tarmogi (paxtachilik, gallachilik, kandlavlagi
ekish) buyicha uchraydigan rayonlar kursatilishi mumkin. Tarixiy kartalarda ayrim
vokeralar (derxkonlar kuzgoloni bulgan joylar, partizan otryadlari xarakat kilgan
rayonlar va boshkalar) bulgan joylar kursatiladi. Vokera va xodisalarning tarkalish
chergaralari chiziklar bilan ajratilib, ichi biror rang yoki shartli berlgi bilan tuldiriladi,
ba'zan yozib kuyiladi.Dunyo ukuv atlasidagi «Kazilma boyliklar» kartasidagi kungir
kumir va tosh kumir tarkalgan Tunguska, Lerna, Perchora, Irkutsk xavzalarini
tasvirlashda arerallar usuli kullanilgan. Shuningderk, bu atlasdagi tuprok,
xayvonlarning tarkalishi, axoli, yokilgi sanoati, gallachilik, terxnika ekinlari kartalari
xam arerallar usulida tuzilgan. Arerallar usulida kursatilgan vokera va xodisalarni ikki
xil rangga buyab, ularning mazmun uzgarishini kurish mumkin. Masalan:
Uzberkistonda ma'lum vaktda uzlashtirilgan errlar bir xil rangda berrilib, shur
bosgan maydonlar boshka rangda kursatiladi. Agar ularga berlgi kuyilsa, mutlok
mikdorda kancha maydon uzlashtirilib, kancha kismi shur bosganini kurish mumkin.