1. O’quvchilarda mantiqiy fikrlash qobiliyati rivojlanadi

ORIYENTIRLASH VA UFQ TOMONLARINI ANIQLASH
Ochiq va tekis joyda tursak, atrof katta doiraga o’xshab ko’rinadi. Bu
doiraning chetlarida osmon gumbazi yer bilan tutashib turganday ko’rinadi.
Ana shu doira shaklida ko’rinadigan joy ufq deb ataladi. Uning chekkasida
osmon bilan yer yuzasi go’yo tutashgandek bo’lib ko’rinadigan chiziqqa
ufq chizig’i deb aytiladi.
Ufqning to’rtta asosiy shimol, janub, g’arb va sharq tomoni va to’rtta
oraliq tomoni – shimoli-sharq, janubi-sharq, shimoli-g’arb va janubi-g’arbdan
iborat (1-rasm).
Inson o’zi turgan joyga nisbatan qaysi tomonda qanday geografik obyekt
turganligini bilishi va qaysi yo’nalishda harakatlanishni bilishi bu
oriyentirlash deb aytiladi.
Ufq tomonini aniqlash va o’z harakat yo’nalishini bilish uchun azimut
degan tushunchani bilish lozim.

Joyda plan olishda, o’lchash ishlarini bajarishda nuqtaning o’rni ufq yoki

atrofdagi predmetlarga qarab aniqlanadi. Joyda boshlang’ich deb qabul qilingan
nuqta yoki chiziqqa nisbatan o’z o’rnini aniqlashga oriyentirlash deyiladi.
Oriyentir so’zi lotincha oriens so’zidan olingan bo’lib “sharq” degan ma’noni
anglatadi.
Joydagi predmetlar quyosh, oy, yulduzlar, relyef, daraxt, imoratlar va
boshqalarga qarab ufq tomonlarini aniqlash mumkin. Kompas kashf etilganiga
qadar, ufq tomonlari ko’pincha quyoshga qarab aniqlangan Kompas kashf
etilgach, ufq tomonlari magnit qutbiga qarab aniqlanadigan bo’ldi. Plan olishda

yo’nalishlar oralig’idagi burchaklar o’lchanadi,bu burchaklar