1. Oqava suvni ximiyaviy tozalash

Reagentlar qo`shish yo`li bilan neytrallash.

Kislotali suvlarni neytrallash uchun NaOH, KOH, Na₂CO₃, NH₄(OH), CaCo₃, MgCO₃ dopomit (CaCo₃, MgCO₃) tsement reagent sifatida qo`llaniladi. Reagentlar ichida eng arzon reagent Ca(OH)<sub>2</sub> (oxakli sut) hisoblanadi. Soda va NaOH Lar ishlab chiqarish chiqindilari bo`lgan taqdirdareagent sifatida qo`llaniladi. Ayrim xolatlarda neytrallash uchun har xil sanoat chiqindilari qo`llaniladi. Masalan, po`lat quyuvchi zavodlardan shlonlar va boshqa chiqindilar qo`llaniladi.

Oqava suvlarni bioximik tozalash usullari.

Bioximik usul uy-ro`zg`or va sanoat oqava suvlar tarkibidagi ko`plab organik va ayrim noorganik (H<sub>2</sub>S, sul`fidlar, ammiak, nitratlar) birikmalardan tozalashda qo`llaniladi.

Tozalash jarayoni mikroorganizmlarning yashash qobiliyatlarini o`rganishga asoslangan. Organik moddalarning mikroorganizmlarning xayot manbai bo`lib xisoblanadi.

Biologik tozalashga yuboriladigan suvlar BPK va XPK kattaliklari Bilan xarakterlanadi.

BPK – bu kislorodga bo`lgan bioximik ta`lab, yoki organik moddalarni bioximik oksidlash vaqtida (nitrofinotsiya jarayonini qo`shmasdan) ma`lum vaqt oralig`ida (2,5,8,10,20 kun) 1 mg moddasi sarflangan O₂ miqdori (m²).

Masalan BPK₅ - 5 kun ichidagi kislorodga bo`lgan bioximik talab.

BPK – nitrfinotsiya jarayonigacha bo`lgan to`liq kislorodga bo`lgan bioximik talab.

XPK – kislorodga nisbatan kimyoviy talab ya`ni oqava suv tarkibidagi qaytaruvchini oksidlash uchun zarur bo`lgan kislorodning miqdoriga teng bo`lgan, O₂ ekvevalent miqdori. XPK xam 1 mg moddaga nisbatan mg O₂ da Mg v∙ SO hisoblanadi.

Mg O₂

Mikroorganizmlar organik moddalar bilan kontaktlanib suvga va SO₂ ga nitrit,sul`fat va boshqa ionlarga parchalanib ketadi. Moddalarning boshqa bir qismi biomassa hosil qilishga sarflanadi. Organik moddalarning parchalanishini bioximik oksidlanish deyiladi. Ayrim organik moddlar juda oson oksidlanadi ayrimlari esa nam yoki umuman oksidlanmaydilar.

B.T.U ikki xili ma`lumdir

Bularga rqava suvlarni tozalashning oerob va apaerob usullari kiradi.

Aerob usulida aerob guruxdagi organizmlarni ishlatishga asoslangan bo`lib, bularning hayotkechirishi uchun hamma vaqt kislorod bilan va harorat 20-40 <sup>o</sup>S bo`lishi Bilan ta`minlash zarurdir. Kislorod va haroratni o`zgartirish Bilan mikroorganizmlarning soni ham o`zgaradi. Aerob tozalash usulida mikroorganizmlar aktivlangan xolatlar yoki biopletska holatidagi ko`rinishda bo`ladi.

Aioerob tozalash usuli kislorodsiz olib boriladi. Bu usulni asosan cho`kmalarni zararsizlantirishda qo`llaniladi.