1 Окова сувларни тозалашнинг замонавий усуллари

Qattiq chiqindiiarni mexanik, mexanotermik va termik qayta
Ishlash.
Qattiq chiqindiiarni qayta ishlash ko'pincha ularni alohida
komponentlarga ajratish (tozalash, boyitish, nodir materiallarni
ajratib olish jarayonlarida), yirik bo‘laklami maydalash, fraksiyalarga
bo‘lish, briketlash, granulalash kabi jarayonlarga asoslangan bo‘ladi.
Bu b ilan u lar ik k ilam ch i m a te ria l xom ashyo (resu rs)
ko‘rinishiga(IMR) keltiriladi. IMRlami esa qayta ishlab kerakli
mahsulotga aylantirish nisbatan qulayroq.
Qattiq chiqindilami qayta ishlashga tayyorlash uchun mexanik
jarayonlardan foydalaniladi. Mexanik jarayonlarga materiallarni
maydalash, uzatish, aralashtirish, presslash, granulalash va
klassifikatsiyalashlar kiradi. Bu jarayonda inaterialning fizik-kimyoviyxarakteristikalari o ‘zgarmaydi, ammo ulaming shakli o'zgaradi.
Bu jarayonlaming tezligi qattiq jismlaming mexanika qonuniyatlari
bilan ifodalanadi va ulaming harakatga keltiruvchi kuchi mexanik
kuchlar ta’siridir. Qattiq chiqindilarni keng tarqalgan tayyorlash va
qayta ishlash usullarining biigalikda ko‘rinishini (21.2-rasm) rasmda
ko‘rishimiz mumkin.

3.
Tarkibida sianidlar b o ‘lgan oqova suvlar mashinasozlik,
asbobsozlik, qora va rangli metalluigiya, kimyoviy va boshqa
korxonalarda hosil bo'ladi. Oddiy sianidlardan (KCN, NaCN)
tashqari oqova suv tarkibida mis, temir, rux sianidlari ham uchraydi.
Ulaming konsentratsiyasi 10 dan 600 mg/l atroflda bo‘ladi. Odatda
bunday suvlaming pH i 8—12 atroflda bo‘ladi.
Sianidlaming anodda oksidlanishi quyidagi reaksiya asosida boradi:
CN + 2 0 H -2e - » C N O +H 20
CNO- +2H20 —» N H 4t + CO,2
Oksidlanishda bir paytda azot ham hosil bo‘lishi mumkin:
2CNO- + 40H- - 6 e - » 2 C 0 2+ N 2+2H20
Oqova suvning elektr o‘tkazuvchanligini oshirish uchun suvga
NaCl tuzi qo‘shiladi. Oqova suvda CN ning konsentratsiyasi 1 g/1
bo‘lganda suvga 20—30 g/1 NaCl tuzi qo‘shlladi. Ushbu jarayonda
grafitli anod va katod elektrodlari qo‘llaniladi. Oksidlanishni optimal
sharoitlari: tokning anod zichligi 3—4 A/dm3, elektrodlar orasidagi
masofa 3 sm, suvning tezligi 30 dm3/soat, muhit pH i 8—9. Ushbu
sharoitlarda suvning tozalash darajasi 100% ga yaqin boMadi. Bunda
quyidagi reaksiyalar sodir boMadi:
2C1- -2e —>C12
CN- + Cl2 + 2 0 H - > C N 0 - +2C1- + H20
2CNO- +3C12 +4 OH —> 2 C 0 2 + N 2 +6C1' +2H20
Oqova suvlami sianidlardan elektrokimyoviy usulda tozalash
qurilmasining sxemasi quyidagi 18.17-rasmda keltirilgan.
Ushbu qurilma sodda va ishlatishga qulaydir. Oqova suvda aktiv xlor
miqdori 200 mg/1 gacha bo‘lishi lozim. Katodda ajralayotgan metall
utilizatsiya qilinadi.
Rodanidlar quyidagi sxema bo‘yicha yemiriladi:
CNS- +ЮОН- -8e - » C N O + S 0 42- + 5H20