Молиявий фаолият билан боғлиқ пул оқимлари
Кирим
Д-т
К-т
Чиқим
Д-т
К-т
Олинган фоизлар
5110,
5210,
5220,
5530
4830
Тўланган фоизлар
6920
5110,
5210,
5220,
5530
Олинган
дивидендлар
5110,
5210,
5220,
5530
4840
Тўланган
дивидендлар
6610
5110,
5210,
5220,
5530
Акциялар
чиқаришдан
ёки
хусусий
капитал
билан боғлик бошқа
тушумлар
5110,
5210,
5220,
5530
4610,
0610,
0620,
8410
Хусусий акциялар
сотиб олингандаги
пул тўловлари
6620,
8610,
8620
5110,
5210,
5220,
5530
Узоқ
ва
қисқа
муддатли кредит ва
қарзлар
бўйича
тушумлар
5110,
5210,
5220,
5530
4830
Узоқ ва қисқа
муддатли кредит ва
қарзлар бўйича пул
тўловлари
6810-
6840,
6950
5110,
5210,
5220,
5530
Узоқ
муддатли
ижара
(лизинг)
бўйича
пул
тушумлари
5110,
5210,
5220,
5530
4830
Узоқ муддатли ижара
(лизинг) буйича пул
тўловлари
6910,
6950
5110,
5210,
5220,
5530
Молиявий
фаолиятнинг бошқа
пул тушумлари
5110,
5210,
5220,
5530
4850,
9540
Молиявий
фаолиятнинг бошқа пул
тўловлари
6930,
6990
5110,
5210,
5220,
5530
Агар корхона раҳбарияти молиявий ахборотларни барча муҳим жиҳатлари
бўйича тўлиқ ва ишончли, корхонанинг хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда
очиб беришга ҳаракат килаётган бўлса, пул оқимлари тўғрисидаги ҳисобот
концепциясини ишлаб чиқиши зарур. Бизнинг фикримизча, бу куйидаги
сабаблардан келиб чиқиши мумкин:
-
пул капиталининг ҳаракати пул эквивалентларини қўшган ҳолда
ўрганилади;
-
пул оқимлари тўғрисидаги ҳисобот, катта бўлмаган тижорат ташкилоти,
масалан, ишлаб чиқариш кооперативи, агрофирма ва ҳоказолар доирасида
тайёрланди;
“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий-электрон журнали. № 3, декабрь, 2016 йил
www.interfinance.uz
5
-
мажбурий тўловлар, ходимлар билан ҳисоб-китоблар ва шунга ўхшашлар
бўйича пул лик мажбуриятларга риоя қилиниши муносабати билан пул
айланмалари тўғрисидаги ахборотларни очиб бериш муҳим аҳамиятга эгалиги;
-
пул оқимлари тўғрисидаги ҳисобот ахборотдан фойдаланувчиларнинг
талабларини қондиришга йўналтирилган;
-
раҳбарият ҳисоботда тижорат ташкилот ички пул айланмаларининг
шаффофлигига эришиш мумкин. Чунки, пул маблағларининг сақланиши
ҳам уларни жалб қилишнинг мақсадга мувофиқлигини билдирмайди, маълум
даражадаги ликвидликни сақлаб туриш эса талаб қилинадиган даромадлиликни,
ҳисоб-китобларнинг оқилона шаклини ва шунга ўхшашларни сираям
таъминламайди;
- ахборотлар ҳар хил батафсиллик даражаларида тақдим этилиши мумкин
(масалан, тўғри ва эгри услуб бўйича, пул маблағларининг ялпи ва соф оқимлари
асосида, пул капиталининг айланиши тўғрисидаги маълумотларни энг кичик
ҳажмга келтириш ва кенгайтириш билан ). Бу пул оқимлари тўғрисидаги ҳисобот
кўрсаткичларининг нафақат мазкур ҳисобот доирасида, балки молиявий
ҳисоботнинг бошқа шакллари билан ҳам боғлиқлигини таъминлайди.
Хўжалик юритувчи субъектнинг молиявий ва инвестицион фаолиятлари
тўғрисидаги ахборотларнинг пул айланмаларини баланслаштиришнинг тўғри
услуби ҳам, эгри усули ҳам деярли бир хил. Ушбу вазият таъсири остида пул
оқимларини баланслаштиришнинг турли версиялари бўйича тайёрланган
ҳисоботларнинг мазмуни сезиларли даражада яқинлашади. Асосий тафовут
фақат
операцион фаолият пул маблағларининг тушуми ва сарфланиашни очиб
беришдан иборат.
Қоидага кўра, пул оқимлари тўғрисидаги ҳисоботнинг кўрсаткичлари
бухгалтерия баланси ёки ҳисоб регистрларида ҳам келтирилади. Лекин ҳисоб
универсал бўлиши учун маълумотларни бухгалтерия счётларининг номлари
бўйича эмас, балки муомалаларнинг хусусиятларига кўра гуруҳлаш керак.
Халқ хўжалигида ислоҳотларнинг чуқурлаштирилиши ва иқтисодиётнинг
эркинлаштирилиши молиявий ресурслардан самарали фойдаланиш, хусусан, пул
оқимларини бошқариш услубларини бухгалтерия хисобининг миллий ва халкаро
стандартлари асосида такомиллаштиришни тақозо этмоқда. Молиявий
ресурсларнинг фаолият турлари (операцион, инвестицион, молиявий) бўйича
ҳҳаракати тўғрисидаги маълумотларни акс эттириш учун бухгалтерия ҳисоботи
таркибида «Пул оқимлари тўғрисида ҳисобот» (4-шакл) мўлжалланган. Ушбу
ҳисобот шакли бизнинг амалиётимиз учун нисбатан янги бўлиб, ҳозирги вақтда
уни тўлдириш кўп ҳолларда фақат 5110-«Банкдаги ҳисоб-китоб» счётининг
маълумотлари бўйича амалга ошириб келинмоқда. Аксарият хўжалик юритувчи
“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий-электрон журнали. № 3, декабрь, 2016 йил
Do'stlaringiz bilan baham: |