1. Nutq turlari va shakllari Nutq

Madaniy nutqning asosiy fazilatlari:

Nutqning aniqligi.  U nutqni o'z mazmuni tomondan tavsiflaydi, ya'ni suhbatdoshning ushbu vaziyatni qanchalik aniq tasvirlashini, uning tavsifi haqiqatga qanchalik mos kelishini tavsiflaydi.

Ob'ektiv va kontseptual aniqlikni farqlang. Ob'ektiv aniqlik nutq va voqelik o'rtasidagi bog'liqlikka asoslanadi (aslida nima borligini aytdi). Kontseptual aniqlik nutq va fikrlashning o'zaro bog'liqligi bilan belgilanadi (u aytmoqchi bo'lgan narsani aytdi).

To'g'ri nutqni yaratishga yordam beradigan asosiy shartlar:

Nutq mavzusini bilish (ya'ni aytilayotgan narsa);

Aloqa amalga oshiriladigan tilni bilish;

Doimiy aloqa amaliyoti orqali rivojlangan yaxshi nutq qobiliyatlari.

Mantiqiy nutq. Nutqni tuzilishi, tashkil etilishi, tarkibi tomondan tavsiflaydi. Nutqning izchilligi uchun umumiy shartlar, bu, avvalo, mantiqiy fikrga ega bo'lish, shuningdek, tilni bilish, til vositalarining kommunikativ imkoniyatlari.

Nutqning ekspressivligi. Nutqning ekspressivligi tinglovchilarning qiziqishi va e'tiborini saqlab qolishga yordam beradigan xususiyatdir.

Nutqning ekspressivligi quyidagi shartlarga bog'liq:

Spikerning fikrlash mustaqilligi;

Tilni yaxshi bilish, uning ifodali qobiliyatlari;

Nutq qobiliyatlarini o'rgatish;

Boylik va nutqning xilma-xilligi.  Bunga turli xil til vositalarini nutqiy aloqada qo'llash orqali erishiladi.

Nutqning ahamiyati. Nutq mos bo'lishi kerak, ya'ni maqsadga, aloqa sharoitlariga, tinglovchilarning tarkibi va kayfiyatiga mos kelishi kerak.