1. Mutahasisslik fanlari bo’yicha ma’ruza,seminar mashg;ulotlari va ularga qo’yiladigan talablar

Seminar (lot. seminariym ‘ manba, ko’chma ma’noda ‘ maktab) ‘ o’quv amaliy masho’ulot shakllaridan biri. Seminar mashg„ulotlari. Ijtimoiy – gumanitar yо’nalishidagi predmetlar bо’yicha seminar mashg’ulotlarini tashkil qilish keng qо’llaniladi. Seminar mashg’ulotlari ta’lim beruvchilar tomonidan u yoki bu mavzu bо’yicha ma’ruzalar tayyorlash hamda uni dars mashg’ulotidagi ta’lim oluvchilar bilan muhokama qilish yо’li bilan olib boriladi.Asosan oliy o’quv yurtlarida, ilmiy to’garak, anjumanlarda qo’llaniladi.Ta’limning seminar shakli qadimgi Yunon va Rim maktablarida paydo bo’lgan. Keyinchalik G’arbiy Yevropa universitetlarida rivojlantirilgan. Bu universitetlarda seminar talabaning adabiyotlar, manba ustida ishlashi vazifasini o’tagan. XX asr boshlaridan seminar darslari talabalarning umumiy ilmiy dunyoqarashni kengaytirishda, ularni muayyan fan tarixidagi muhim muammo va tadqiqotlar bilan tanishtirishda katta rol o’ynay boshlagan.
Seminarning asosan uch turi bor:
• o’rganilayotgan fan yoki kursni chuqur o’rganishga yordam beradigan seminar darslari.
• ayrim muammo, asosiy yoki muhim mavzuni o’rganish uchun o’tkaziladigan seminarlar.
• tadqiqot xarakteridagi seminarlar.
O’quv jarayonini tashkil etishda seminar darslari alohida o’rin tutadi. Seminar o’quv jarayonining talabalar bilimlarini mustahkamlashni ta’minlovchi, ijodiy qobiliyatlarini namoyon qiluvchi shaklidir. Seminar mashg’ulotlarining maqsadi talabalarning chuqur bilim olishini ta’mmlash, olgan bilimni real hayotda qo’llashga o’rgatishdir. Buning uchun talaba olgan axborotlarini tahlil qilish, ilmiy tadqiqoto’tkazish, taqqoslash, xulosa chiqarishni bilishi kerak. Seminar darsining oldiga qo’yilgan bosh maqsadga erishish uchun dars oldiga qo’yilgan qator vazifalarni amalga oshirish kerak. Bu vazifalar seminar darslari bajaradigan funksiyalarda o’z ifodasini topadi.
Seminar darsi quyidagi funksiyalarni bajaradi:
1) talabalarga professional ta’lim berish va tarbiyalash;
2) mustaqil ishlash malakasini o’stirish;
3) mantiqiy fikrlashga o’rgatish;
4) nutqini o’stirish, ilmiy munozaralar olib borishga o’rgatish;
5) mustaqil fikr yuritish va o’z fikrini o’rtoqlashishga o’rgatish;
6) o’rtoqlari fikrini tanqidiy baholashga o’rgatish;
7) talabalar bilimini nazorat qilish va baholash;
8) nazariy olgan bilimlarini amaliyot bilan bog’lash.
Seminar quyidagi bosqichlarni o’z ichiga oladi:
1. O’quv muammosini yechish bo’yicha ijodiy faoliyatda faol ishtirok etish uchun zarur bo’lgan bilim lam i yuzaga chiqarish;
2. Muammoga kirishish va uni ifodalash;
3. Talabalarning a w a l egallangan bilim lari negizida muammoni yechishga
urinishni tashkil etish;
4. Muammoni yechish bo’yicha talabalarning keng ijodiy fao liyatin i
tashkil etish (muammoni va muammoli savolni qo’yish, muammoli savolga
javob topishni tashkil etish, oraliq va yakuniy xulosalarni ifodalash);
5. Mashg’ulotga yakun yasash.
Muammoli o’qitish sharoitidagi o’quv jarayonining mustahkam asosi talabalarni mustaqil fikrlashga muntazam tayyorlash, shaxsiy fazilat sifatida ulaidagi baholanadigan mustaqillikni shakllantirish va rivojlantirish hisoblanadi. Bu o’qitishdagi mustaqil ishning alohida muhim ahamiyati, uni o’quv yurti pedagogik tizimi markaziga qo’yilishining qonuniyligi, uning o’z tizimi bo’lishi zaruriyatini tashkil etish demakdir. Shu bilan birga ta’kidlash joizki, bu masala hanuzgacha amaliyotda to’la hal qilingan emas.