1-modul: Pedagogikaning metodologik asoslari

Navоiyning “Hayrat-ul abrоr”, “Mahbub ul-qulub” asarlarida ta’lim-tarbiya masalalarining yoritilishi.

Alisher Navoiy o’z asarlarida komil inson obrazlarini yaratib, ular qiyofasida namoyon bo’luvchi ma’naviy-axloqiy sifatlarni ulug’lagan bo’lsa, ta’limiy-axloqiy muammolarni yorituvchi asarlarida esa komil insonni shakllantirish jarayonining mazmuni, ushbu jarayonning o’ziga xos jihatlari, yo’llari, shakl va usullari borasidagi mulohazalarni bayon etadi. «Hayrat ul-abror» dostonining o’n birinchi maqolatida esa mutafakkir ilmni quyosh, oy hamda kunduz sifatida quyidagicha ta’riflanadi: «Ilm sipehrning baland axtarligidakim, jahl tunin yoritmoq uchun «ayn»i ( ), quyoshdan va «lom»i ( ) oydin va «mim» ( ) kunduzdin nishona aytur. Va jahl shomi tiyra manzaralig’dakim, g’aflat chohini zalolat kechasida zohir qilib, bu kechada shahovatdin fasona aytur. Va olimning bovujudi ganju mol tufroq aro najandligi» («ilm osmonning yulduzlaridek baland martaba, mavqega ega, bilimsizlik tunini yoritish uchun arab alifbosidagi «ayn» quyosh, «lom» oy, «mim» esa kunduz belgilarini ifoda etadi; bilimsizlik shomining qorong’i ko’rinishi g’aflat chohini pastlik kechasida zohir bo’lib, bu kechada olimning butun baxtsiz vujudi quyoshdek yuksak, johilning esa butun borlig’i boylik, mol bo’lsa ham tuproqdek xordir”). Ushbu o’rinda arab tilida ( ) aynning ma’nosi quyosh, ( ) lomning ma’nosi oy ( shaklan oyga o’xshaydi va abjid hisobida “o’ttiz”ni bildiradi), ( ) mimning ma’nosi esa kunduz ekanligiga alohida urg’u beriladi¹⁸. Alisher Navoiy ilmni quyosh, oy hamda kunduzga o’xshatish orqali, u insonni baxt-saodatga eltuvchi vosita ekanligiga e’tiborni qaratadi.