1 modul. GİMnastikanin’ rawajlaniw tariyxi joba Gimnastikanın’ payda bolıwı h’a’m rawajlanıwı Milliy gimnastika sistemaları

Ulıwma rawajlandırıwshı shınıg’ıwlar -  buwınlardın’ h’a’r qıylı tezlik h’a’m 

ko’lemde  h’a’reketleniwi  arqalı  denenin’  ayırım  bo’limleri  menen  orınlanatug’ın 

h’a’reketler yamasa olardın’ birikpeleri. Ulıwma rawajlandırıwshı shınıg’ıwlardın’ 

maqseti 

deneni 

shınıqtırıw, 

qa’ddi-qa’wmetti 

durıs 

qa’liplestiriw, 

shug’ıllanıwshılardı quramalı h’a’reket ko’nlikpelerin o’zlestiriwge tayarlaw bolıp 

tabıladı.    Ulıwma  rawajlandırıwshı  shınıg’ıwlar  quramına  ku’sh,  iyiliwshen’lik, 

ayırım buwınlar h’a’m bulshıq et toparların bosastırıw shınıg’ıwları kiredi.  Olar 

arnawlı  gimnastikalıq  u’skenelerde  (gimnastika  diywalında,  gimnastika 

otırg’ıshında,  h’a’m  t.b.qurılmalarda)  h’a’m  h’a’r  qıylı  awırlıqtag’ı  zatlar  menen 

tıg’ızlang’an top, gantel, gir, shtanga yamasa xesh qanday zatlarsız orınlanadı. Bul 

awırlıqtag’ı  zatlar  arqalı  shug’ıllanıwshılardın’  buwın  h’a’m  bulshıq  etlerine 

tu’setug’ın ku’shti ko’beytip yamasa azaytıp beriwge boladı. Bunnan basqa ulıwma 

rawajlandırıwshı  shınıg’ıwlardın’  h’a’r  qıylı  da’slepki  jag’daylarda  orınlanıwı, 

denenin’ ayırım bo’limlerine anıq ku’sh beriwge ja’rdemlesedi.  

  Tirkewshi  shınıg’ıwlarg’a  -  ju’riw,  juwırıw,  ılaqtırıw,  o’rmelew, 

tosqınlıqlardan o’tiw, jatıp ju’riw, sherigin yamasa   h’a’r qıylı zatlardı ko’terip alıp 

ju’riw h’.t.b. shınıg’ıwlar kiredi. 

---

  Erkin  shınıg’ıwlar    quramına  qollardın’,  ayaqlardın’,  gewdenin’  h’a’m 

bastın’, sonday-aq h’a’r qıylı adımlardı atıw, sekiriw, burılıwlar, ten’ salmaqlılıqtı 

saqlaw  shınıg’ıwları,  ayırım  akrobatikalıq  h’a’m  ko’rkem  gimnastika 

shınıg’ıwlarının’  birge  isleniwi  kiredi.  Olardın’  tiykarg’ı  maqseti  -  h’a’reketlerdi 

basqarıwdı ja’ne baylanıstırıwdı rawajlandırıw h’a’m jetilistiriw. Erkin shınıg’ıwlar 

erkin h’a’m zat penen islenetug’ın shınıg’ıwlar bolıp bo’linedi. Gimnastikanın’ sport 

bag’darı  tu’rlerinde,  a’sirese  sport  gimnastikasında  erkin  shınıg’ıwlar  ko’p 

elementlerden ibarat bolıp, sol sebepli u’lken texnikalıq tayarlıqtı talap etedi.  

  Ha’reketli oyınlar - barlıq jastag’ı baslang’ısh toparlarda u’lken a’h’miyetke 

iye.    Olardın’  ta’sirinde  ko’plegen  h’a’r  qıylı  h’a’reket  uqıplılıg’ı  jetilistirilip 

barıladı.  Oyın  protsesindegi  jag’daylardın’  tez  o’zgeriwi  shug’ıllanıwshılardan 

ku’shti, uqıplıqtı, o’z oy-pikiri menen islewdi talap etedi. Sol sebepli oyın waqtında 

shug’ıllanıwshılardın’ alg’an bilimleri h’a’m ko’nlikpeleri, turmısta ushırasatug’ın 

o’zgermeli jag’daylarda paydalanıwdı ta’rbiyalaydı.  

  U’skenelerdegi  shınıg’ıwlar  sport  gimnastikasına  ta’n  bolıp  (perekladina, 

bruslar,  koltsalar,  tutqalı  at,  bo’rene  h’a’m  t.b.),  u’skenelerde  orınlanadı. 

U’skenelerdin’ konstruktivlik o’zgesheligi h’a’m ayırıqsha tayanıp turıwlar (qolda) 

ku’ndelikli  a’meliy  h’a’reketlerde  onsha  ushırasa  bermeytug’ın  h’a’reketlerdi 

islewdi  talap  etedi.  Bul  shınıg’ıwlar  ju’da’  qıyın,  sol  sebepli  joqarı  da’rejedegi 

ulıwma  h’a’m  arnawlı  fizikalıq  tayarlıqtı  talap  etedi.  Usı  shınıg’ıwlar  gimnastika 

jarıslarının’ tiykarg’ı mazmunın quraydı. 

  Akrobatikalıq