1. Ómir iskerligi qáwipsizligi páni haqqında túsnik. Ómir iskerligi qáwipsizligi pániniń maqseti hám waziypaları

Jer silkiniwde evokuatsiya aymaqliq yaki regionalliq kóriniske iye boladi. Evokuatsiya ótkiziw waqti jol transfort imkaniyatlari menen aniqlanadi.
Evokuatsiya islep shiǵariw – aymaqliq prinsip tiykarinda bir basqishta ziyanlanǵan aymaqlar jiynaw evokuatsiya punkitlerine jayiw arqali ámelge asiriladi.
Radioaktiv ziyanlaniwda evokuatiya aymaqliq yaki regionaliq tarizde, aymaqliq TAM tiykarinda, ayrim obiekt (balalar úyleri, psixonevrologik midetsina oraylari, internet h.t.b)lerdi tiykarlanǵan halda ótkeriledi. Evokuatsiya eki basqishta: 1) Transforttan shiqqan jerde araliq evokuatsiya punktlerine shekem. 2) araliq evokuatsiya punktlerinen rejedegi orinlarǵa shekem ótkeriledi. Araliq evokuatsiya punktlerinen “taza transfort”ǵa ótkiziw ámelge asiriladi.
Ximiyaliq avariyada tiykarinan sol aymaqqa jaqin jerde jasawshi xaliq waqit tiǵiz bolǵani ushin ádette, qáwipli aymaqtan alip shiǵip ketilmeydi, kerisinshe pana jerlerge hám germetiklanǵan bólmelerge jasirinadi. Qalǵan xaliq evokuatsiyasi júzege kelgen sharayattan kelip shiǵip, tiykarinan piyada eń qisqa waqit araliqta ámelge asiriladi.
Selden qawipli aymaqlardan evokuatsiya sel aǵimi qáwpi júzege kelgende, payda bolatin waqitta, ayrim jaǵdaylarda sel aǵimi toqtaǵannan soń evokuatsiya Ótkeriliwi múmkin.
Evokuatsiyani aldinnan ótkeriw maxsetke muwapiq bolip esaplanadi. Sel aǵimi payda bolǵanda bolsa tezde (keshiktirip bolmaytuǵin) evokuatsiya ótkeriledi. Evokuatsiya tezligi sel tolqinniń belgilep qoyilǵan aymaqqa jetip keliw waqti menen aniqlanadi. Áddete bul waqit 4 saatliq aymaqqa shekem boladi, keyin bolsa haqiqiy qawiptiń júzege keliwini baylanisli. Evokuatsiya local yaki aymaqliq kólemge iye bolip, 2 basqishta jiynaw evokuatsiya punktlerin jaymasda ótkeriledi. Sel taslap ketilgen úyler hám xaliq punktleriniń wayran qilǵaninan bolsa jiynaw evokuatsiya punktleri arqali rejelestirilgen aymaqqa alip ketiledi. Xabar beriw aldinnan (pragnoz boyinsha) yaki sel basi signal ústininen ótkennen soń beriledi.
Qar kóshkisi qáwipi bar aymaqlardan evokuatsiya qar kóshkisi túsiw qáwpi júzege kelgende, olar túsiw toqtaǵannan keyin ótkiziledi. Evokuatsiya aymaqliq TAM tiykarinda shólkemlestiriledi hám rejeli harakterge iye boliwi, buniń ilaji bolmaǵan jaǵdayda asiǵisli boliwi kerek.