1. Mexatronika tushunchasi. Mexatronikaning boshqa sohalar bilan bog‘liqligi. Mexatronikaning rivojlanish sohasi

1-rasm. Parallel qo‘zg‘atish chulg‘amli dvigatelni yurgizish sxemasi

a) reostat yordamida yurgizish; b) qarshiliklar yordamida yurgizish

O‘zgarmas tok dvigatellarining yakor chulg‘amida qo‘shimcha qarshiliklar yoki reostatlar ulab ishga tushirish usuli ko‘p qo‘llaniladi. Bu holda ishga tushirishning boshlanishida n=0 da R_it - yurgizish reostati yoki yurgizish qarshiliklarining hamma bosqichlari yakor chulg‘amiga ulanganda, yakor tokining ishga tushirish jarayonidagi qiymati (1) dan quyidagi tenglama bilan ifodalanadi:

I_it= (2)

Bunda ishga tushirish R_it qarshiligi shunday tanlanishi kerakki, yurgizish jarayonining boshlanishida: I_it=(1,41,7) I_a kichik quvvatli mashinalarda esa I_ik=(22,5)I_n dan katta bo‘lmasligi kerak Parallel qo‘zg‘atish chulg‘amli o‘zgarmas tok dvigatelini yurgizish qarshiligi yordamida yurgizish jarayonini ko‘raylik (54-rasm). t=0 da yurgizish qarshiliklarini ulovchi kontaktorlarining kontaktlari K₁, K₂ va K₃ lar ochiq bo‘lib, yakor zanjiriga ishga kiritish qarshiliklarini hamma bosqichlari ulangan bo‘ladi. Ishga tushirish jarayonida qo‘zg‘atish chulg‘amidagi tok havo bo‘shlig‘ida nominal magnit oqimini hosil bo‘lishini ta’minlashi uchun qo‘zg‘atish chulg‘ami nominal kuchlanishga ulanadi. Yakor chulg‘amini kuchlanish manbaiga ulanganda yakor chulg‘amida I_ik va qo‘zg‘atish chulg‘amida I_q toklari hosil bo‘ladi.

(3)

Agar M>M_st shart bajarilsa, yakor asta-sekin aylanib tezligi n=0 dan asta-sekin ortib boradi va yakor chulg‘amida aylanish tezlik n ga proporsional bo‘lgan elektr yurituvchi kuch Yea induksiyalanadi, (1), (2) va (3) lardan yakor toki I_a va moment M kamayadi, tezlik n ni esa, ortishini ko‘rishimiz mumkin.