1. Metallarning elementar klassik elektron nazaryasi. O`tkazgichlardagi erkin elektronlar. Klassik tasavvurlari

E
bo`lgan maydonda har bir elektrong
tezlanish 
beruvchi
= eE
kuch ta`sir etgandek bo`ladi. 

---

Shunday qilib, bu kuchning kattaligi 
=m
ga teng bo`lishi bunda 
m
-
elektron massasi va demak , maydon kuchlanganligi 
E
ning quyidagiga teng 
bo`lishi kerak: 
E =
 =
(2.2) 
Agar o`tkazgichning uzunligi 
l 
bo`lsa, u holda 
E
kuchlanganlikning bo`lishi
o`tkazgich uchlarida
U
1 
- U
2 
= El 
ga teng.
U
1 
- U
2 
=
(2.3) 
Elektronlarning o`tkzgich kristall panjarasi o`zagiga nisbatan ko`chishidan 
hosil bo`lgan 
I 
tok o`tkazgich uchlarida 
U
1 
- U
2
potensiallar ayirmasi ta`sirida shu 
o`tkazgichda vujudga keladigan tokga ekvivalent bo`ladi; agar o`tkagichning 
qarshiligi 
R
bo`lsa, bu
 I
tokning kattaligi quyidagiga teng bo`ladi: 
I = 
 =
 
l. (2.4) 
Aytaylik,
t
-o`tkazgichni to`la tormozlash uchun kerak bo`ladigan vaqt 
bo`lsin, u holda o`rtacha tezlanish 
= 
bo`ladi va 
(2.4)
shunday ko`rinishga 
keladi : 
I = 
 
 l (2.5) 
Bundan o`tkazgichni tormozlaganda undan oqib o`tgan to`la elektr miqdori
Q
uchun quyidagini topamiz : 
Q = I t = 
 
(2.6) 
Tez harakatlanayotgan o`tkazgichni tormozlab, hosil bo`lgan potensiallar 
ayirmasining ishorasiga ko`ra tokni hosil qiluvchi zaryadlarni ishorasi aniqlanash, 
o`tkazgichdan oqib o`tgan to`la elektr miqdorini o`lchab esa