1. Mehnat resurslari haqida tushuncha va uni o‘rganish ob’ekti sifatida

1-chizma. Ish kuchi mobilligining turlari.
SHuningdek, bu mobillik mehnat bozorida asosiy rol o‘ynovchi omillar sirasiga kiradi. Har qanday bozorning bosh maqsadi almashinuv bo‘lgani uchun jamiyat mehnat resurslarining ish beruvchilar o‘rtasida maksimal darajada mobil bo‘lishidan manfaatdordir. CHunki aynan mana shu tarzda ish beruvchi ham, mehnat resursi ham ayirboshlashdan maksimum darajada naf ko‘radi. Mehnat resurslarining past ish haqi to‘laydigan korxona, tashkilot va firmalardan yuqori ish haqi to‘laydigan korxona, tashkilot va firmalarga mobilligi – muvozanat narxidan kam ish haqi to‘layotgan korxona, tashkilot va firmalarning ish haqini oshirishga majbur qiladigan asosiy omildir.
SHu bilan birga, mobillik qo‘shimcha xarajatlar va ortiqcha tashvishlarni ham keltirib chiqaradi. Masalan, mehnat resurslari boshqa ishlar haqida ma’lumotga ega bo‘lish uchun vaqt sarflashlari kerak. Boz ustiga, aksariyat hollarda ular yangi ishga ariza topshirishlaridan oldin eski ishlaridan bo‘shashlari lozim bo‘ladi. Eski ish joyini tark etish esa undagi hamkasblar, do‘stlar va o‘ziga xos muhit bilan xayrlashishni, qolaversa, kelajakda olinishi mumkin bo‘lgan kafolat va bonuslardan voz kechishni anglatadi.
Hozir o‘lkamizda bandlikni oshirish uchun yangi ish o‘rinlarini asosan ijtimoiy jabha va bozor infratuzilmasida yaratish maqsadga muvofiqdir. Negaki, bu soha barcha iqtisodiy tarmoqlarga bog‘liq. Binobarin, uning rivojlanishi boshqa tarmoqlar ravnaqi uchun lokomotiv vazifasini o‘taydi.
Mehnatga layoqatli yoshdagi aholi tarkibida ish bilan band bo‘lganlarning o‘ziga xos o‘rni bor (2-chizma). Iqtisodiy faol aholi, o‘z navbatida, ish bilan band aholini va ishsizlarni qamrab oladi. Demak, ishsizlar soni kamayishi ish bilan band aholi ko‘payishiga olib keladi



2-chizma. Mehnatga layoqatli aholi tarkibida ish bilan band aholining o‘rni.
Ishlab chiqarish tarkibini tubdan modernizatsiyalash orqali ish bilan band bo‘lganlar uchun ta’lim tizimini rivojlantirishning eng muhim ustuvor yo‘nalishlari quyidagilardan iborat bo‘lishi zarur:
1. Bilim berishning ilg‘or chet el tajribasidan foydalanishni rag‘batlantirish asosida ta’lim sohasiga kiritilgan zamonaviy uslub va shakllarni qo‘llab-quvvatlash, bunda davlat – universitetlar – ishlab chiqarish tuzilmalari hamkorligini kuchaytirish lozim.
2. Kadrlarni o‘qitish, qayta tayyorlash va malakasini oshirishni amalga oshiruvchi nodavlat o‘quv muassasalariga tanlov asosida davlat grantlari ajratish.
3. Iqtisodiyot tarmoqlarida qayta tayyorlash va malaka oshirish tizimini keng joriy etish, kadrlarni mustaqil o‘qitish imkoniyatlarini kengaytirish.
4. Akademik va ta’lim muassasalariga yuqori sifatli uslubiy materiallardan foydalanishda, o‘qitishning yangi usullari va amaliyotlarini joriy etishda ko‘maklashish.
Aholining ish bilan bandligining sifat jihatidan samaradorligini oshirish qator muammolarni hal etishni taqozo qiladi. Bizningcha, ular quyidagilardan iborat:

1. 
   Malakali kadrlar taqchilligi.
   
2. 
   Tarkibiy ishsizlik.
   

3. Iqtisodiyot tarmoqlari uchun zarur malakali kadrlar tarkibi hamda kasbga tayyorlash va yo‘naltirish bo‘yicha o‘quv yurtlari o‘rtasidagi nomuvofiqlik.
4. Ishsizlikning davomiyligi yuqori ekanligi. Bu ko‘rsatkich ishsizlik muddatini o‘rtacha 6-7 oygacha cho‘zmoqda.
5. Kadrlar qo‘nimsizligi yuqori darajada ekanligi.
6. Ish izlovchi fuqarolar uchun bo‘sh ish o‘rinlariga tanlovlar o‘tkazish haqida axborotlar olish qiyinligi, ish beruvchilarning bo‘sh ish o‘rinlari haqidagi axborotlarni sir tutishlari.
7. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash hamda rivojlantirish doirasidagi muammolar.