1-мавзу. Ўзбекистон миллий иқтисодиёти фанининг моҳияти ва вазифалари режа: «Миллий иқтисодиёти»

Миллий иқтисодиёти мавжуд бўлган барча соҳалар, бирлашмалар, корхона ва ташкилотларнинг йиғиндисидир. Улар ягона иқтисодий тизимга, умумий қонунларга ва ривожланиш мақсадларига асосланган ҳолда бирлашган.

Миллий иқтисодиёт курсининг предмети алоҳида мамлакат миқёсидаги иқтисодий фаолиятни, иқтисодий жараёнларни унинг тармоқларини, ҳудудий ва функционал таркибини қамраб олади.

• Миллий иқтисодиётнинг бошқарув вазифалари умумий тарзда қуйидагича белгиланган:
• Бозор иқтисодиётининг хуқуқий асосларини ва ижтимоий муҳитни яратиб бериш.
• Мулк дахлсизлигини таъминлаш.
• Рақобат ҳалоллигини сақлаш ва уни ҳимоя қилиш.
• Даромад ва миллий бойликларни таўсимлаш ва қайта таўсимлаш.
• Миллий маҳсулот таркибини яхшилаш мақсадида ресурслар тақсимотини тартибга солиш, устувор йўналишларни белгилаш.
• Иқтисодиётни барқарорлаштириш, иш билан таъминлаш, инфляция жараёнларини назорат қилиш, иқтисодий ўсишни рағбатлантириш, ижтимоий ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш;
• Бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида ўтиш даврининг хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда тегишли чора-тадбирлар, хусусан, аҳолининг маълум бир табаўаларини ижтимоий ҳимоялашни таъминлаш.
• Иқтисодий ислоҳотларни амалга ошириш босқичларининг узвийлигини таъминлаш.
• Республика аҳолисининг таркибий ўсиш суръатлари ва бошқа хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда янги иш жойларини ташкил этиш, аҳолини иш билан таъминлаш, меҳнат биржалари ва меҳнат бозорларини ташкил этиш. Кичик ва хусусий тадбиркорликни ривожлантириш.
• Истеъмол бозорининг ҳимоясини ташкил этиш.
• Миллий пул бирлиги курсининг қатъийлигини таъминлаш ва ҳоказолар.

• Миллий иқтисодиёт жараёнлари ва унинг иқтисодий объектларини баҳолашда макроёндашув Миллий иқтисодиётда рўй бераётган жараёнларни баҳолашда, албатта, макроиқтисодий томондан ёндашилади. Демакки, бутун мамлакат миқёсида рўй бераётган ўзгаришлар кузатилади ва таҳлил қилинади.
• Бозор иқтисодиётига ўтиш шароитида олдимизда тўрган энг муҳим вазифалардан бири иқтисодиётда жами ишлаб чиқариш натижаларини ҳисоблаб боришдир. Бунинг учун миллий ҳисоб-китоблар тузиш борасида керак бўладиган баъзи муаммоларни ҳал қилиш лозим. Бир бутун иқтисодиёт учун ҳам ижтимоий ҳисоб-китобларнинг зарурияти ана шунга мисол бўла олади.
• Миллий иқтисодиёт жараёнларини баҳолашга макроиқтисодий ёндашув уни барқарорлаштириш, миллий валютамизни мустаҳкамлаш, капитал қуриш дастури, иқтисодиётнинг таркибий жиҳатдан янгиланиш йўлини давом эттириш режасини янгилаш, қонунчилик ёки ҳуқуқий тартибни мустаҳкамлашдан иборатдир.

• 2

• Республикамизда иқтисодиётнинг асосини ташкил этувчи ишлаб чиқариш соҳасига алоҳида эътибор берилмоқда. Ушбу соҳанинг энг асосий тармоғи саноатнинг анъанавий ривожланган турлари қишлоқ хўжалиги машинасозлиги, кимё саноати кабилар билан бир қаторда мутлақо янги саноат соҳаларини ташкил этиш зарур. Ўзбекистон иқтисодиётининг муҳим тармоқларидан бири қишлоқ хўжалиги ҳисобланади. Унинг асосий бўғни бўлган пахтачилик энг рентабеллидир. Шу сабабдан, пахтачиликни ривожлантириш, унинг тармоқ инфрастузилмасида қулай, мос ҳажмини, салмоғини аниқлаш, шунингдек, тола сифатини тубдан яхшилаб, дунё стандарти даражасига келтириш энг долзарб муаммодир.
• Давлатимиз нисбатан катта ҳудудга эга ва унинг географик ўрни ҳам алоҳида хусусиятларга молик. Бу ҳолат қурилиш ва транспортни ҳам жадал суръатлар билан ривожлантириш вазифасини қўяди. Ялпи ишлаб чиқариш майдонларини, уй-жой, маданий-маиший муассасалар, таълим ва соғлиқни сақлаш соҳаларининг мустақил моддий-техник пойдеворини яратиш қурилиш соҳасининг мазмунини ташкил этади.

• Иқтисодий фанлар орасида «Ўзбекистон миллий иқтисодиёти» курсининг ўрни.
• Миллий иқтисодиёт курси макроиқтисодиёт, молия ва кредит, ва бошқа иқтисодий фанларнинг назарий томонларини маълум давлатнинг –масалан, Ўзбекистон Республикасининг хусусияти ва шароитига боғлайди. Бўлажак иқтисодиёт мутахассислари эътиборини ўз мамлакатининг иқтисодини чуқур ва ҳар тамонлама ўрганишга қаратади. Миллий иқтисодиёт фанини ўрганиш социология, тарих, иқтисодий география, статистика, информацион технология ва бошқа фанларни чуқур билишни тақозо қилади. Чунки, иқтисодчи-мутахассис иқтисодий фаолиятни барча жараёнларини тўлиқ ва ҳар томонлама ўрганиш учун иқтисодий, ҳуқуқий, техника ва бошқа фанларни ҳам билиши лозим бўлади.

• 3

• Миллий иқтисодиёт курси:
• Мамлакатнинг ягона халқ хўжалиги мажмуи каби