4-MAVZU: DAFTAR BILAN ISHLASH METODIKASI.(
Sonli ifodalaarni yozishni
o`rganish
)
Shuningdek, 1 dan 10 gacha bo’lgan sonlarning yozilishi mashq qilinishi jarayonida
o‘quvchilarning og‘zaki va yozma nutqi sanash mustahkamlanadi. Geometrik shakllarning
nuqtalarini sanash bilan 1 dan 10 gacha bo’lgan sonlarning hosil bo’lishi mustahkamlanadi. 10
ichida sonlarning yozilishi mashq qilinishi jarayonida arifmetik amallar bajarishni yozuv qoidalari
mustahkamlanadi, javoblar mos kelgan sonlarga chiziq bilan yo’nalishi ko’rsatiladi.
«Oralatib sanash qoidalari», ikkitalab, uchtalab, to’rttalab sanash mumkinligi daftardagi rasmlar
orqali amalga oshiriladi.Shakllarni bo’yash, sanash, taqqoslash kabi arifmetik amallar bajarishni
yozuv qoidalari mustahkamlanadi, javoblar, belgilar yoziladi.
Mustahkamlash darsida 10 ichida sonlarning yozilishi mashq qilinishi jarayonida arifmetik
amallar bajarishni jarayonida «Oralatib sanash qoidalari», ikkitalab, uchtalab, to’rttalab, sanash
mustahkamlanadi. Sonlar qatorini to’ldirib, to’g’ri va teskari sanash balariladi. Bo’sh kataklarda
mustaqil arifmetik amallar bajariladi.
Birni ketma-ket qo’shish va ayirish jarayonida sonlarning yozilishi mashq qilinishi
o‘quvchilarning og‘zaki va yozma malakalari mustahkamlanadi. Qo’shishning hadlari orqali
arifmetik amallar bajarish qoidalari mustahkamlanadi. Daftardagi rasmlarni sanash orqali
amallarni mustaqil bajarish o‘quvchilarga havola etiladi. Geometrik shakllarning sanash bilan
yig’indinig hosil bo’lishi mustahkamlanadi.
Ayirishning hadlari orqali arifmetik amallar bajarishni yozuv qoidalari mustahkamlanadi.
Daftardagi rasmlarni sanash orqali amallarni mustaqil bajarish o‘quvchilarga havola etiladi.
Geometrik shakllarning sanash bilan ayirish amalinig hosil bo’lishi mustahkamlanadi.
Songa 3 ni qo’shish va sondan 3 ni ayirish amali orqali arifmetik amallar bajarishni
qoidalari mustahkamlanadi. Daftardagi rasmlar orqali amallarni qanday bajarish mumkinligi
to’g’risida o’quvchilarni qiziqtirish jarayoni vujudga keltiriladi. Tasvirlangan gullarni sanash bilan
1 dan 10 gacha bo’lgan sonlarning hosil bo’lishi amallar bajarish bilan mustahkamlanadi.
Songa 4 ni qo’shish va sondan 4 ni ayirish amali orqali arifmetik amallar bajarishni yozuv
qoidalari mustahkamlanadi. Daftardagi qushlar tasvirlangan rasmlar orqali 5+4 va 5–4
ko’rinishdagi amallarni qanday bajarish mumkinligi to’g’risida o’quvchilarni qiziqtirish jarayoni
vujudga keltiriladi. Tasvirlangan rasmlar orqali bo’sh kataklarga tegishli sonlar sanash bilan
topiladi va yoziladi.
10 ichida sonlarning yozilishi mashq qilinishi jarayonida arifmetik amallar bajarishni
qoidalari mustahkamlanadi, mos kelgan javoblar kataklarga yo’nalishi ko’rsatiladi. Sondan
5,6,7,8,9 sonlarini ayirishda 10 ichida sonlarning yozilishi mashq qilinishi jarayonida arifmetik
amallar bajarishni mos kelgan javoblar kataklarga yo’nalishi ko’rsatiladi.
6 ga sonni qo’shish va 6 dan sonni ayirish amali orqali arifmetik amallar bajarishni
qoidalari mustahkamlanadi.
7 ga sonni qo’shish va 7 dan sonni ayirish amali orqali arifmetik amallar bajarishni
qoidalari mustahkamlanadi.
8 ga sonni qo’shish va 8 dan sonni ayirish, 9 ga sonni qo’shish va 9 dan sonni ayirish
amallari orqali arifmetik amallar bajarishda bir xil javoblarni topish qoidalari o’rgatiladi,
geometrik shakllar orqali amallar bajarish qoidasiga amal qilinadi. Darslikdagi misollar orqali
bo’sh kataklarda mustaqil arifmetik amallar bajariladi.
10 dan sonni ayirish amali orqali arifmetik amallar bajarishda orttirish va kamaytirish qoidalari
qo’llaniladi. Songa nolni qo’shish va sondan nolni ayirish amali orqali nol hosil qilish mumkin
bo’lgan hollar orqali arifmetik amallar bajarishni yozuv qoidalari mustahkamlanadi, masalani
yechish daftarda bajariladi.
Ifodalarni taqqoslash, nomalum kamayuvchi va ayriluvchini topish orqali arifmetik amallar
bajarishni yozuv qoidalari mustahkamlanadi, masalani yechish daftarda bajariladi.
Ayirish amali to’g’riligini tekshirish orqali arifmetik amallar bajarishni masala yechish orqali,
«kim chaqqon» musobaqasida o’yin shaklida arifmetik amal bajarish mumkinligi ko’rsatiladi va
bo’sh kataklarda so’zlarni yozib, mustaqil arifmetik amallar bajariladi. Noma’lum qo’shiluvchini
topish qoidalariga mos misollar bajariladi.
Arifmetik amallarni bajarishni o’yin shaklida bajarish mumkinligi ko’rsatiladi va bo’sh
kataklarda so’zlarni yozib mustaqil arifmetik amallar bajariladi. Chiziqlarni tutashtirish va
belgilash o’rgatilib, kesma tushunchasi mustahkamlanadi.
Geometrik figuralarni belgilash, nuqtalar qo’yish va kesmalarni tutashtirish? Burchaklarni
sanash ishlari amalga oshiriladi. Arifmetik amallar bajarishni yozuv qoidalari mustahkamlanadi,
chiziqlarni tutashtirib, kesmalarni hosil qilish daftarda bajariladi. «Kim chaqqon» musobaqasida
o’yin shaklida arifmetik amal bajarish mumkinligi ko’rsatiladi va bo’sh kataklarda so’zlarni yozib
MAKTAB, NON, MATEMATIKA so’zini hosil qilish uchun mustaqil arifmetik amallar
bajariladi.
Archa bayrami va qorboboning sovg’asi kabi o’yin tarzida mustahkamlashga doir
misollar bajariladi. Arifmetik amallar bajarishni yozuv qoidalari mustahkamlanadi chiziqlarni
tutashtirib kesmalarni hosil qilish daftarda bajariladi. Quyida daftar bilan ishlashga oid namunalar
keltiramiz. Shu namuhalarga qarab, dars konspekti yozing va har bir darsda foydalaniladigan yangi
metodlar ishlab chiqaring. Darslarda daftar bilan ishlash natijalari va dars konspektidan ayrim
natijalar kiritganmiz.
