1. Mavzu: Yog’

6-rasm.
Yog’ochda mikroelementlarning joylashish sxemasi.

M a g’ i z ximiyaviy tarkibi bilan protoplazmaga o’xshaydi, lekin undan juda zichligi va tarkibida fosfor borligi bilan farq qiladi. Mag’iz har xil, ko’pincha cho’zinchoq (oval) shaklda bo’ladi. Uning konsistensiyasi protoplazmanikiga nisbatan ko’proq qovushqoqdir.

Hujayraning po’sti asosan yuqori molekulyar polimer moddadan tashkil topgan; bu moddaga sellyuloza yoki kletchatka (S ₆ N ₁₀ O ₅) n deyiladi. Hujayra o’sar ekan, uning po’stida muhim o’zgarish sodir bo’ladi, ya’ni devorchani tashkil etuvchi moddada lignin hujayrasi paydo bo’ladi, boshqacha qilib aytganda, hujayra po’sti yog’ochga aylanadi.
Yog’och hujayralarining hayot faoliyati xilma-xildir. O’tkazuvchi, mexanikaviy va
to’plovchi hujayralar farq qilinadi.
O’tkazuvchi hujayralar daraxt ildizlari tuproqdan o’zlashtirib olgan suvni yuqori ko’taradi; ular naycha va traxeidlarga bo’linadi. Ninabargli daraxtning tanasida naychalar bo’lmaydi; u asosan berk uzunchoq hujayra (traxeid)lardan tuzilgan. Ninabargli daraxtlarning ko’pchiligida traxeidlar orasida (yillik qatlamning
ko’pincha kechki qismida) smola bilan to’lgan yo’llar bo’ladi; mexanikaviy hujayralar devorlarining qalinligi bilan ajralib turadi.
Yaproqli daraxtlarda—libriformlar (ya’ni uzunlpgi 0,3—2,0 mm va diametr i 0,2
mm gacha bo’lgan hujayralar), ninabargli daraxtlarda esa kechki yog’ochlik
traxeidlari mexanikaviy hujayra hisoblanadi.