1. Mavzu: Yog’

4-rasm.
Yog’ochning tangental qirqimi.


Daraxtning yoshi orta borgan sayin eski yillik halqalarning zichligi va qattiqligi orta boradi. Po’stloqqa yaqin joylashgan yillik halqalarning zichligi kam g’ovak bo’lib, u orqali ildizdan olingan ozuqa moddalar pastdan yuqoriga qarab ko’tariladi. Po’stloqqa yaqin joylashgan bu xildagi qatlamni po’stloq osti qatlami (zabolon) deyiladi. Po’stloq osti qatlami bilan o’zak oralig’ida joylashgan qatlamni mag’iz (yadro) deyiladi.
Agar mag’izning rangi po’stloq osti qatlamning rangidan farq qilmasa daraxt yetilgan hisoblanadi.
Daraxtlarning ba’zi turlarida (qarag’ay, eman va kedr) mag’izning rangi po’stloq
osti rangiga qaraganda to’qroq bo’ladi, qora qarag’ay, oq qarag’ay, qora qayin singari daraxlarda yog’ochning markaziy qismi mag’izning barcha xossalariga ega
bo’lib, rangi chetki qismlari rangidan farq qilmaydi va yetilgan yog’och deb
ataladi. Daraxtlarning mag’izsiz, faqat po’stloq ostidan iborat turlari bor. (m:
qayin,zarang, olxa).
Shu belgilarga asoslanib daraxtlarni mag’izli (ham mag’izli, ham po’stloq osti bor)
va po’stloq osti (mag’izsiz) va yog’ochligi yetilgan turlarga ajratish mumkin.
Tanani ko’ndalang qirqimi bo’yicha qaraganda uning o’rtasida silliq
(ko’pincha qoramtir) doirani ko’rish mumkin. Bu o’zak bo’ladi. O’zak nozik, tez chiriydigan bo’ladi. Chirish o’zakdan boshlansa, po’stloqqacha tarqalib daraxtni po’kaklashgacha olib keladi. O’zak g’ovak hujayralardan iborat bo’lib, u butun tana bo’ylab o’tadi.
Daraxt tanasining ko’ndalang qirqimida konsentrik joylashgan juda ko’p
qatlamlarni lupasiz ko’rish mumkin. Har yili bitta shunday qatlam hosil bo’ladi, ularga yillik qatlam deyiladi, yillik qatlam (halqa)lar soniga qarab daraxtning
yoshini bilish mumkin.(5-rasm)