1-mavzu xavfsizlik muammolari. Mikroiqlim sharoiti va uning inson faoliyatiga ta’siri

HFX ni loyihalashning taxminiy sxemasi

Xavfsizlik sharoitlarini loyixalash juda qiyin jarayon bo’lib, insondan maxsus tayyorgarlikni talab qiladi.

Faoliyat xavfsizligini loyixalash va tahlil qilishning mantiqiy - metodologik sxemasi¹⁰

1.2 – jadval

№	Xarakat tartibi	Xarakat natijasi
1	2	3
1.	Loyihalanayotgan yoki mavjud ob’ektni tashkil kiluvchi (element)larga ajratish	Aniqlashtiriladi: 1. Mehnat predmetlari. 2. Mehnat vositalari: mashina, inshoot, binolar. 3. Mehnat ozuqalari, yarim fabrikatlar. 4. Energiya (elektrik, pnevmatik va xokazo). 5. Texnologik jarayonlar, operasiyalar, xarakatlar. 6. Tabiiy-klimatik omillar. 7. Usimlik, hayvonlar. 8. Xizmatchilar. 9. Ish joylari, sexlar, bo’limlar va xokazo.
2.	Yaratilgan xar bir element uchun xavflar identifikasiyasini to’zish.	Xavflar ro’yxati
3.	“Sabab va xavflar daraxtini” ko’rish	Xavflar sababi
4.	Xavflarni son va sifat jixatdan baholash, ularni xavf-xatarning ruxsat qilingan qiymat va darajasi bilan taqqoslash	Ximoyalanish muhim bo’lgan xavflar va sabablar ro’yxati
5.	Maqsadni aniqlash	Erishilish zarur bo’lgan Mexnat sharoitining sonli o’lchamlarini aniqlash
6.	Ob’ektlarni xavfsizlik ko’rsatgichlari bo’yicha kompleks baholash	Qabul qilingan integral yoki balli ko’rsatgichlar
7.	Mumkin bo’lgan xavfsizlik prinsip, usul va vositalarini tahlil qilish	Prinsiplar, usullar, alternativlarni to’plash
8.	Har bir alternativ bo’yicha talofat va yutuqning afzallik va kamchiliklarini tahlil qilish	Ma’qul bo’lgan variantni tanlash
9.	Ma’qul bo’lgan usul, prinsip va vositalarni tahlil qilish	Aniq usul, prinsip va vositalarni tanlash
10.	Hisoblar	Aniq yechim (tadbir)lar
11.	Samaradorligini baholash	Texnik, ijtimoiy va iqtisodiy samara ko’rsatkichlari.

1.4. Faoliyat xavfsizligini ta’minlash prinsip, usul va vositalari

Xavfsizlik umumiy nazariyasi strukturasida prinsiplar va usullar evristik va uslubiy rol o’ynaydi, xamda o’rganilaetgan fan soxasi bilan bog’langanligi xaqida to’la tushuncha beradi.

Prinsiplarning axamiyati haqida fransuz filosof - materialisti Gelvesiy (1715-1771) shunday yozgan: “Ayrim prinsiplarni bilish ayrim omillarni bilmaslikni yengil to’ldiradi”.

Xavfsizlikni ta’minlash usul va prinsiplari boshqa umumiy usullardan farq qilgan holda dialektika va logikaga tegishlidir. Prinsiplar va metodlar ma’lum miqdorda o’zaro bog’likdir. Xavfsizlikni ta’minlash vositalari keng ma’noda bu konstruktiv, tashkiliy, iqtisodiy bo’lib usul va prinsiplarni aniq ro’yobga chiqarishga xizmat qiladi. Prinsiplar, metodlar va vositalar xavfsizlikni ta’minlashning logik bosqichlaridir. Ularni tanlash faoliyatning aniq sharoitiga, xavf darajasiga, bahosiga va boshqa ko’rsatgichlarga bog’lik bo’ladi.