1 Mavzu. Xalqaro axborot bazalarini yaratilish tarixini oprgatish

Qidiruv bo’yicha maslahatlar

Qidiruv tizimida ishlash bo’yicha muhim axborot

§   ScienceDirect ma’lumotlar bazasi tarkibining asosiy qismini ingliz tilida nashr qilingan manbalar tashkil qilganligi sababli, qidiruv so’rovlarini ingliz tilida kiritish mahqul bo’ladi. Qidiruv natijalari qidiruv so’rovidagi so’zlarning registriga bog’liq bo’lmaydi. SHuning uchun ham kichik harflarda ham katta harflarda ham tersa bo’laveradi.  

§   Agar qidiruv so’rovlari birlik sondagi otdan tarkib topgan bo’lsa, u holda qidiruv shu ot bo’yicha ko’plik sonda ham amalga oshadi.

§   Qidiruv so’rovida amerika yoki britaniya klaviaturasida so’z yozilsa, qidiruv ikkita variantni ham amalga oshiradi.  

§   Probellar bilan ajratilgan bir nechta so’zni qo’llashda ko’rsatilgan so’zdan tarkib topgan hujjatlar va tasvirlar topiladi.

§   Matn parchasini qidirish uchun qo’shtirnoq yoki figurali qavsni qo’llash kerak. Biroq qidiruv natijasi quyidagilar bilan farqlanadi:

o        qo’shtirnoq ishlatilgan qidiruv (masalan, «heart-attack») aniqroq amalga oshadi – qidiruv tizimi qidiruvni birlik va ko’plik sonda ot, amerikancha va britancha so’z yozilishida, simvollar va tinish belgilarini hisobga olmasdan, maxsus simvollarni o’rin almashishini qo’llagan holda amalga oshadi.

o        Figurali qavsni qo’llagan holdagi {heart-attack} qidiruv yaxshi amalga oshadi. Qidiruv tizimi ko’rsatilgan parcha bo’ylab uning tarkibidagi barcha simvollar va tinish belgilaridan ko’rsatilgan so’zdan mustasno tarzda qidiradi.           

Maxsus qo’yiladigan simvollar:    

*- har qanday sondagi simvolni almashtiradi.

?-faqat bitta simvolni almashtiradi   

Mantiqiy operatorlar va yaqinlik operatorlari:    

§     AND operatorini qo’llagan holda qidiruvni amalga oshirish (ingliz tilidan tarjima qilganda «va», rus tilida «I») ikkita so’zdan ham tarkib topgan maqolalarni ham aks ettiradi.

§     OR operatorini qo’llagan holda qidiruvni amalga oshirish (ingliz tilidan tarjima qilganda «YoKI», rus tilida «ILI») bitta yoki ikkala so’z ham ishtirok etgan maqolalarni aks ettiradi.

§     AND NOT operatorini qo’llagan holda qidiruvni amalga oshirish (ingliz tilidan tarjima qilganda «BIROQ EMAS», rus tilida «NO NE») ushbu operatordan keyin ko’rsatilgan so’z ishtirok etgan so’z mavjud bo’lmagan maqolalarni aks ettiradi.

§     W/N operatori ikkita so’z (qidiruv so’rovida n dan ko’p bo’lmagan so’z) orasidagi maksimal masofani bergan holatda qidiruvni cheklaydi. So’zlar tartibi ahamiyatga ega emas. Masalan: «pain w/5 morphine» so’rovi «pain»  so’zi  «morphine» so’zidan 5 so’z atrofida joylashgan hujjatlarnigina aks ettiradi.

§     pRE/n operatori ko’rsatilgan so’zlar orasida so’z maksimal sonini kiritgan holda qidiruvni cheklaydi. So’zlar joylashuv tartibi ahamiyatga ega. Birinchi so’z ikkinchisigacha kelishi va ular orasida ko’rsatilgan sondagi (n) so’zdan ortiqcha bo’lmasligi kerak. Masalan, «newborn pRE/3 screening» so’rovi «screening» so’zi «newborn» so’zidan oldin keladi va ko’rsatilgan so’zlar orasida so’zlar 3tadan ortmaydi.