1-мавзу ҳУҚУҚшунос мутахассис шаклланишида замонавий иш кўникмалари ва компетенцияларнинг роли

Ҳуқуқий тадқиқот нима?
Ҳуқуқий тадқиқотлар – бу ҳуқуқий далиллар ва қарорларни қўллаб-қувватлаш учун маълумотларни аниқлаш ва олиш жараёни. Кенг маънода, ҳуқуқий тадқиқотлар ҳаракатларнинг ҳар бир босқичини ўз ичига олади, бу муаммо фактларини таҳлил қилишдан бошланиб, тергов натижаларини қўллаш ва хабар бериш билан якун топади. Тегишли ҳуқуқий маълумотларни топиш қийин бўлиши мумкин ва електрон тадқиқот воситаларидан, шунингдек, босма китоблар ва материаллардан фойдаланишни талаб қилиши мумкин. Шу билан бирга, юридик тадқиқотлар учун фойдали бўлган кўплаб манбалар пулли ва кўпларига осонликча кириш имкони мавжуд емас.
Ҳуқуқий тадқиқот жараёнлари мамлакатга ва ҳуқуқий тизимга қараб фарқланади. Бироқ, ҳуқуқий тадқиқотлар одатда қуйидаги вазифаларни ўз ичига олади:
1. Муайян юрисдиксиядаги ҳуқуқ ёки асосий ҳокимият органлари бирламчи манбаларини қидириш (ишлар, низомлар, қоидалар ва ҳ.к.).
2. Иккинчи даражали манбалардан (масалан, юридик шарҳлар, юридик луғатлар, ҳуқуқий рисолалар ва енсиклопедиялар)дан маълумотлар излаш.
3. Тергов қилиш ёки қўллаб-қувватловчи маълумот учун юридик бўлмаган манбаларни қидириш.
Ҳуқуқий тадқиқотлар юридик маълумотларга муҳтож бўлган ҳар қандай киши, шу жумладан юристлар, кутубхоначилар ва паралегаллар томонидан амалга оширилади. Ҳуқуқий ахборот манбалари босма китоблардан тортиб бепул юридик тадқиқот сайтлари (масалан, халқаро – Корнелл юридик маълумот институти, Финдлаw.цом, Мартиндале Ҳуббелл ёки CанЛИИ; миллий – www.лех.уз) ва ахборот порталлари, масалан, Wолтерс Клуwер, ЛехисНехис, Wестлаw, ВЛех каби пуллик маълумотлар базаси провайдерлари. Дунё бўйлаб қонун кутубхоналари ўзларининг ташриф буюрувчиларига юридик мактабларда, юридик фирмаларда ва бошқа тадқиқот муҳитида керакли ҳуқуқий маълумотларни топишда ёрдам берадиган тадқиқот хизматларини кўрсатадилар. Кўпгина қонун кутубхоналари ва муассасалари Интернетдаги ҳуқуқий маълумотларга якка тартибда ёки жамоавий ҳаракатлар орқали, масалан, "Ҳуқуққа еркин кириш" ҳаракати каби бепул кириш ҳуқуқини беради.
Буюк Британия шароитида ҳуқуқий тадқиқотлар олиб боришни истаганлар учун бир қатор махсус китоблар мавжуд.
Ҳуқуқий ахборот ресурслари 2 турга бўлинади: 1. Фойдаланиш учун бепул. 2. Тижорий.
1. Фойдаланиш учун бепул
Гарчи кўплаб юрисдикциялар Интернетда қонунларни еълон қилсалар ҳам, суд амалиёти кўпинча ихтисослашган онлайн маълумотлар базалари орқали олинган маълумотларга таянади. Тўловсиз кириш мумкин бўлган ресурслар томонидан тақдим етиладиган бепул хизматларга қуйидагилар киради: Аустраласиан Легал Информатион Институте, Бритиш анд Ириш Легал Информатион Институте, CанЛИИ, Легал Информатион Институте, ЛехМЛ Брасил, Wорлд Легал Информатион Институте, Миндwоркс анд Журиспедиа, ТДЮ Юридик клиникаси.
2. Тижорий
Тижорат ҳуқуқий тадқиқот хизматлари асосий ва иккинчи даражали манбаларни ўз ичига олади. Тижорат хизматлари миллий, халқаро ёки қиёсий бўлиши мумкин. 2010-йилдан бошлаб АҚШда тижорат ҳуқуқий тадқиқот воситалари йилига тахминан 8 миллиард доллар даромад келтирган.
Баъзи ҳукуматлар, шунингдек, АҚШ ПАCЭР ҳуқуқий тизими каби пулли маълумотлар базалари орқали маълум манбаларга киришни таъминлайди.