1-Mavzu: Umumxalq tili va adabiy til. O‘zbek tilining taraqqiyot

Demak, eski o`zbek tili XII—XIII asrdan to XX asrning boshlarigacha bo`lgan o`zbek tili tarixini o`z ichiga oladi va juda katta yozma manbalarni o`zida mujassam etadi.

Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur, Turdi Farog`iy, Boborahim Mashrab, Zokirjon Xolmuhammad o`g`li Furqat, Muhammad Aminxo`ja Muqimiylarning eski o`zbek tilini yangi taraqqiyot bosqichiga olib chiqishda xizmatlari katta. Ayniqsa, bu borada Alisher Navoiy ulkan ishlar qildi. U o`zbek tilini xazina deb bildi. Bu xazinani ilonlar va tikanlar o`rab turganligini ta‘kidladi. Navoiy eski o`zbek adabiy tilini ana shu «ilon»lardan va «tikan»lardan tozalab berdi.
Eski o`zbek adabiy tili hozirgi o`zbek adabiy tilining vujudga kelishida muhim bosqich sanaladi.
Hozirgi o‘zbek adabiy tili 20-asrning boshidan to shu kungacha muomala jarayonida qo‘llanilayotgan tildir. Biz bilan zamondosh yashayotgan barcha yozuvchi, shoir, bastakor, olim va boshaqalar shu til shaklidan foydalanmoqdalar.
Adabiy til – Bir guruh yozuvchi, shoir va mutaxasis olimlar tamonidan umumxalq tilining ma‘lum qismi qayta ishlangan, sayqal berilgan hamda ma‘lum qonun-qoidaga bo‘ysindirilgan shaklidir.

2-ilova

3-ilova

Insert usuli‖

Insert – samarali o‘qish va fikrlash uchun belgilashning interfaol tizimi hisoblanib, mustaqil o‘qib-o‘rganishda yordam beradi. Bunda ma‘ruza mavzulari, kitob va boshqa materiallar oldindan talabaga vazifa qilib beriladi. Uni o‘qib chiqib, ―V; +; -; ? ‖ belgilari orqali o‘z fikrini ifodalaydi.

Matnni belgilash tizimi

(V) – men bilgan narsani tasdiqlayman. (+) – yangi ma‘lumot.
(-) – men bilgan narsaga zid.
(?) – meni o‘ylantirdi. Bu borada menga qo‘shimcha ma‘lumot zarur.

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:

1. 
   Umumxalq tili deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Qadimgi turkiy til va eski turkiy til qaysi davrlarni o‘z ichiga oladi?
   
3. 
   Eski o‘zbek adabiy tili qaysi davrlargacha qo‘llanilgan?
   
4. 
   Adabiy til - bu?