1 мавзу: Ҳужжатларни классификациялаш ҳақида умумий тушунча

 
O‘z-o‘zini tekshirish uchun savollar: 
 
1.  Hujjatlar klassifikatsiyasi haqida umumiy tushuncha.  
2.  Klassifikatsiyaga bo‗lgan talab nima 
3.  Klassifikatsiyalash jarayoni haqida nimalar bilasiz 
4.  Ierarxik tartib tushunchasiga izoh bering 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
38 
Fanlarni klassifikatsiyalash tarixi 
 
 
Fanlar  klassifikatsiyasi  tarixiga  murojaat  qilsak,  har  bir  davrda 
yaratilgan  fanlar  klassifikatsiyasi  o‗z  zamonasining  talablariga  muvofiq 
ekanligini ko‗rish mumkin. 
 
Turli  davrlarda  yaratilgan  kutubxona  klassifikatsiyalari  qanchalik 
xilma-xil  bo‗lmasin,  ularning  barchasiga  xos  xarakterli  belgi  bu  birmuncha 
bo‗lsa  ham  fanlar  klassifikatsiyasiga  asoslanganligidir.  Chunki,  kutubxona 
klassifikatsiyasining  har  bir  bo‗limi  bilimning  muayyan  sohasiga  muvofiq 
keladi. 
 
Fanlar  klassifikatsiyasiga  materialistik  dunyoqarash  nuqtai  nazaridan 
kelib  chiqsak,  fanlarni  rivojlanishi  tabiatdagi  ro‗y  beradigan  hodisalarga, 
tabiat, materiya, ob‘ektiv borliqqa asoslanadi.  
Idealistik  dunyoqarash  bo‗yicha  ma‘lumki  -  ruh  birlamchi, tashqi tabiat, 
hayot  esa  ikkilamchi  deb  hisoblangan  edi.  Fanning  vazifasi  esa  tabiat  va 
jamiyat  taraqqiyoti  qonuniyatlarini  ochib  berishdan,  materiyaning  harakat 
formalari  klassifikatsiyasiga  muvofiq  ravishda  tuzilishi  lozim.  Fanlar 
o‗rtasidagi, ob‘ektlar o‗rtasidagi mavjud aloqa hamda munosabatlar fanlarning 
chinakam  ilmiy  klassifikatsiyasi  tuzilishining  asosini  tashkil  qiladi. 
Faylasuflar  va  olimlar  ilmiy  bilimning  o‗zlari  yashagan  davrdagi  darajasini 
aks  ettirgan  fanlarning  klassifikatsiyalari  -  sistemasini  tuzganlar.  Bu 
sistemalardan  ba‘zi  birlari  klassifikatsiyaning  kutubxona-bibliografiya 
sistemalarini  tuzishda  foydalanilgan  edi.  Bu  sxemalarni  tuzuvchilar  o‗z 
sxemalarida  assosiy  bo‗limlarning  joylashish  tartibini  belgilaganlar  va 
bilimlarning  odatdagi,  fanlarni  klassifikatsiyalashning  ular  tanlab  olgan 
sistemasida 
qabul 
qilingan 
sinflarga 
ajratishga 
muvofiq 
ravishda 
detallashtirganlar. 
 
 
 
 

---

 
 
 
39