1 мавзу: Ҳужжатларни классификациялаш ҳақида умумий тушунча

Universal O‘nlik klassifikatsiya strukturasi

Universal O‗nlik klassifikatsiya axborot manbalarni va hujjatlarni klassifikatsiya qilishda xalqaro klassifikatsiya hisoblanadi. Bu sistema fan va texnikaning barcha bo‗limlarini aks ettirishda universal xalqaro sistemadir. Unga fan va texnika erishayotgan barcha yangiliklarni jadval strukturasida jiddiy o‗zgarishlarsiz doimo to‗ldirib, kiritib boradi. Bo‗limlarni o‗zaro aloqasini aks ettirish ham boshqa klassifikatsiyaga qaraganda bir qator yutuqlarga ega. Bo‗limlarni aks ettrish uchun faqatgina arab raqamlaridan foydalaniladi. Ular barcha xalqlar uchun tilidan, qanday alfavitdan foydalanishlaridan qat‘iy nazar barcha uchun tushunarlidir. Bu Universal O‗nlik klassifikatsiyani xalqaro, barcha xalqlar uchun foydalanish mumkin bo‗lgan sistemaga aylantirdi.
Ilk Universal O‗nlik klassifikatsiya jadvali 1905 yil Bryuselda fransuz tilida nashr etilgan. 1927-1933 yillarda 2-qayta nashri fransuz tilida. 3-xalqaro nashri nemis tilida norma va standartlar nashriyoti tomonidan 1934-1953 yillarda nashr etilgan. 4-xalqaro nashri ingliz tilida, 5-nashri fransuz tilida, 6-nashri yapon tilida, 7-nashri ispan tilida. 1958 yilda 8-nashri nemis tilida nashr etilgan.
Universal O‗nlik klassifikatsiyaning rivojlantirish bilan XHF (Xalqaro Hujjatlar Federatsiyasi) shug‗ullangan. 1950 yildan bugunga qadar XHF Fan va texnika taktibini hisobga olgan holda Universal O‗nlik klassifikatsiyaga o‗zgartirishlar kiritib boradi. XHF tomonidan maxsus nashrlar chiqariladi.
«DP-Notes» va «P-Notes» (Proekti predlojeniy) «Takliflar loyihasi» va
«Takliflar». Bu nashlarda turli mamlakatlardan UO‗K jadvaliga tashkilotlar tomonidan, olim va mutaxasssislar tomonidan indekslarga kiritilishi mumkin bo‗lgan o‗zgartirishlar, to‗ldirishlar haqidagi taklif mulohazalar chop etiladi.
Bu takliflar 6 oy ichida boshqa mutaxassislar, tashkilotlar tomonidan rad etilmasa, kuchga kiradi va XHFning maxsus «Extensions and Corrections to the UDC» (UO‗K ga o‗zgartirishlar va qo‗shimchalar) nashrida chop etiladi. Yiliga ikkita soni chiqadi. 3 yillik seriya hisoblanadi. 6ta son.
Biror bo‗limiga qachon o‗zgartirish kiritiladiq
Fan va texnika tartibining bugungi kundagi mazmun mohiyatini to‗liq aks eta olmagan indekslardagina qayta ko‗rib chiqiladi. UO‗Kni stabillashtirish, ya‘ni muqobillashtirish maqsadida indekslar o‗zgarishi, qayta ko‗rilishi haqidagi takliflar to‗liq annotatsiyalangan holda, asoslangan holda qabul qilinadi.
Sobiq sovet tuzumining 1962 yil 11-may 445-qaroriga muvofiq
«Mamlakatda fan, texnika axborotlarini yaxshilash chora tadbirlari» qarorlaridan so‗ng 1963 yildan ilmiy-texnika jurnallar, ilmiy-axborot tashkilotlarida, ilm-texnika kutubxonalarida barcha nashrlarni UO‗K asosida klassifikatsiya qilina boshlandi. Bugungi kunda Universal O‗nlik klassifikatsiya yagona Xalqaro universal sistemadir. 50 dan ortiq mamlakatlarda qo‗llaniladi. Universal O‗nlik klassifikatsiyaning rivojlantirishda Xalqaro Hujjatlar Federatsiyasi yetakchi tashkilot hisoblanadi. Universal O‗nlik klassifikatsiyani taraqqiy ettirish borasida bugungi kunda ham bir qator ishlar qilinmoqda. Bunda turli davlatlardan mutaxassislar qatnashadilar. Rossiya, Germaniya, Buyuk Britaniya, AQSh, Yaponiya,
Polsha kabi davlatlar, shuningdek xalqaro tashkilotlar o‗z hissalarini qo‗shadilar.