1-мавзу. Уй хўжалиги ижтимоий-иқтисодий фаолиятининг назарий-концептуал асослари

“Банк” этимологиясига эътибор қаратадиган бўлсак, “банк” сўзи қадимги французча “banque” ва италиянча “bance” сўзларидан пайдо бўлиб, “алмаштириш столи” маъносини англатишининг гувоҳи бўламиз.

• “Банк” этимологиясига эътибор қаратадиган бўлсак, “банк” сўзи қадимги французча “banque” ва италиянча “bance” сўзларидан пайдо бўлиб, “алмаштириш столи” маъносини англатишининг гувоҳи бўламиз.
• Банк - бу молиявий муассаса бўлиб, жамиятдаги вақтинчалик бўш пул маблағларини тегишли шартлар билан жалб этиб, ушбу маблағларга эҳтиёжи мавжуд бўлган юридик ва жисмоний шахсларга қайтаришлик, муддатлилик, тўловлилик ва таъминланганлик асосида берадиган тижорат ташкилотидир.
• Бошқа бир адабиётда, банк - тадбиркорлик фаолиятининг ўзига хос тури бўлиб, унинг фаолияти ссуда капиталининг ҳаракати, яъни улаhyи жалб қилиш ва жойлаштирилиши билан бевосита боғлиқдир, деган фикр илгари сурилади.

Банкир ссуда капиталистидан фарқли ўлароқ, турли кўринишдаги хизматларни таклиф этади ва пул айланмасини ташкил қилади. Ссуда капиталисти ишлаб чиқаришни ўз капитали ҳисобидан молиялаштирса, банкир ушбу жараённи четдан жалб қилинган бегона шахсларнинг маблағлари ҳисобидан амалга оширади.

• Банкир ссуда капиталистидан фарқли ўлароқ, турли кўринишдаги хизматларни таклиф этади ва пул айланмасини ташкил қилади. Ссуда капиталисти ишлаб чиқаришни ўз капитали ҳисобидан молиялаштирса, банкир ушбу жараённи четдан жалб қилинган бегона шахсларнинг маблағлари ҳисобидан амалга оширади.
• Тижорат банклари моҳиятини теранроқ англаш учун айрим методологик масалаларга эътибор қаратиш лозим. Уларнинг айримлари қуйида келтирилади:
• банкларнинг моҳиятини ёритишда уларнинг микродаражадаги фаолиятига эътибор қаратиш лозим;
• банкларнинг моҳиятини ёритишда улар қандай шаклда ва мақсадда ташкил этилганлигига эмас, балки уларга ягона банк сифатида фаолият юритишига эътибор қилиш лозим;
• банкларнинг моҳиятини ажралмас қисми сифатида уларнинг ташкил топиш асослари, яъни ташкилий - ҳуқуқий асослари муҳим аҳамият касб этади;
• банкларнинг моҳияти - бу ўзига хос хусусиятга эга бўлган объектнинг таркибини англатади;
• банкларнинг моҳиятига қатор таърифлар шакллантирилган бўлиб, муаммони ўрганаётган пайтда унинг қандай жиҳатига эътибор қаратилаётганлиги муҳим ҳисобланади.
•