1 mavzu: Turli XIL materiallar bilan ishlash darslarini tashkil etish metodikasi (2 soat) Reja

Blits savollari 
1. Turli xil materiallar qanday materiallar? 
2. Turli materiallarni to’plash va ishga tayyorlash qanday amalga oshiriladi? 
3. Tabiiy materiallar qaerda to’planadi? 
4. Barglarni quritish usullari qanday? 
5. Turli materiallar bilan ishlashning ahamiyati? 
Blits harita 
№ 
T
al
ab
a 
n
in
g
jav
o
b
i 
T
o’
g’
ri
jav
o
b
N
ot
o’
g’
ri
ja
v
o
b
Javoblar 
1 
2 
3 
Jami: 
10-9 ta – “0,5”, 8-7 ta – “0,4”, 6 ta – “0,3”, 5 ta – “0,25”, 4 ta – “0,2”. 
Talaba _____________________________ _______ball 
O‘zbekiston tabiiy resurslar, foydali qazilmalar, metall va qotishmalar, 
plastmassalar, yog‘ochlar va o‘simliklarga boy o‘lkadir. Respublikamizning bu 
tabiiy boyliklari sanoatda, turmushda foydalanadigan xomashyo bo‘lishi bilan bir 
qatorda mehnat darslarida bajariladigan ishlar uchun kerakli material bo‘lib ham 
xizmat qiladi. 

---

O‘quvchilarda ilk yoshligidan boshlab ona tabiatga qiziqish va muhabbatni, 
undagi go‘zalliklarni ko‘ra bilishni tarbiyalash kerak. Tabiiy materiallar bilan 
ishlash ularni tabiatni kuzatishga majbur qiladi. Kuzatishlar esa badiiy ijodiy 
qobiliyatlarni, konstruktorlik g‘oyasini, tushunchalarning aniqligini uyg‘otadi. 
Turli tabiiy materiallar bilan ishlash, turlicha ishlov berilishini, turli 
asboblardan foydalanishni talab qiladi va ularni ishlatish bilim, ko‘nikma, 
malakalarini beradi. Turli tabiiy materiallarni to‘plash o‘qituvchi qo‘ygan maqsadga 
bog‘liq bo‘ladi. O‘quvchilar ko‘rib chiqilgan va batafsil muhokama qilingan yoki 
o‘zlari o‘ylab topgan tasvir uchun material to‘playdilar. Yoki aksincha, avval turli 
barglarni to‘plab, keyin ishni bajarish tartibini aniqlashlari mumkin. 
Tabiiy materiallarni o‘quvchilar dastlab o‘qituvchi rahbarligida sayr vaqtida 
to‘playdilar. Tabiiy materillarni to‘plash jarayonida o‘quvchilar atrofdagi 
o‘simliklar dunyosi, hashoratlar bilan tanishadilar, daraxtlar, gullar navlarini, 
nomlarini, shakllarini, tabiiy materiallarni qachon va qanday to‘plash va qanday 
saqlash lozimligini bilib oladilar. Tabiatni qo‘riqlash va unga ehtiyotkorona 
munosabatda bo‘lish, uni asrash masalalariga alohida e’tibor berish har bir 
o‘quvchining burchidir. 
Mehnat darslarida tabiiy materiallardan: quritilgan barglar, gullar, poliz 
ekinlari – qovun, tarvuz, qovoq urug‘lari, mevalar – olcha, o‘rik, shaftoli danaklari 
va shu kabilar, baliq tangalari va qanotlari, jo‘xori va makkajo‘xori so‘talari, paxta 
chanog‘i, yong‘oq po‘sti va shu kabilardan keng foydalaniladi. 
Tabiiy materillarni to‘playotgan har bir o‘quvchi tabiiy materiallarni tartibli 
yig‘ish va tayyorlash lozimligini bilishi, barg to‘plash jarayonida daraxtlar, butalar 
shoxini qo‘pollik bilan sindirish, gul va shu kabilarni o‘ylamasdan uzish tabiatga 
nisbatan vahshiylik ekanligini yodda tutishi lozim. Gullarni qo‘l bilan sindirib 
bo‘lmaydi, aks holda poyasi zararlanishi mumkin. O‘simliklarni to‘plashda gazeta, 
gerbariy papkasi, qaychi, paxta bo‘lishi kerak. Gazeta daftarsimon taxlanib, orasiga 
materiallar tartib bilan joylanadi. 
Quritib olishga mo‘ljallangan o‘simliklar har qanday namlikdan holi bo‘lishi 
kerak, aks holda o‘simlik quritilganda unda dog‘larning izi qoladi. Quritilayotgan 
o‘simlikning tabiiy rangini asrab qolishning eng muhim sharti, ularni shamol utib 
turadigan joyda, yelvizakda, quyosh nurida tez quritib olishdir. O‘simliklarni 
quritish 3 sutkadan oshmasligi kerak.