1-Mavzu: Ta’lim tizimini boshqarish

Ijtimoiy-psixologik metodlar. Jamoa a’zolari o‘rtasida shunday munosabatlarni vujudga keltirishni nazarda tutadiki, bunda raxbar buysunuvchilarning bemalol, erkin harakat qilishi, o‘zini-o‘zi namoyon qilishi, turli jarayonlarda erkin ishtirok etishi, fikr bildirishi uchun sharoitni va ijodiy muhitni yaratishi zarur.
Demak, ijtimoiy-psixologik metodlarning asosiy maqsadi ta’lim muassasasi jamoasida sog‘lom muhitni yaratishdan iborat, deb aytishimiz mumkin.
Mazkur metod ta’lim muassasasi faoliyatining rivojlanishi, xodimlar faoliyatining takomillashishi, ularning o‘z faoliyatlaridan qoniqishlar hosil qilishida, shuningdek, jamoada tarbiyaviy munosabatlarning shakllanishi, rahbar-xodim, o‘qituvchi-o‘quvchi munosabatlarining ijobiy taraqqiy etishida muhim ahamiyat kasb etib, pedagogik xodimlar va o‘quvchilarning qiziqishlari, intilishi va tashabbuslarini rag‘batlantirish, ularning dunyoqarashini kengaytirish, madaniy, ma’naviy va ma’rifiy tushunchalarini rivojlantirish,shuningdek, bilim, ko‘nikma va malakalarining ortib borishini hamda ularda ijodiy qobiliyatlarning shakllanishini ta’minlaydi.
Bu metod kishilar o‘rtasidagi ijtimoiy-psixologik munosabatlarga ta’sir ko‘rsatishga karatilgan bo‘lib, bir necha usullarni o‘z ichiga oladi.
Mazkur usullarga quyidagilar kiradi:
1. Ijtimoiy me’yorlash yo’llari:
- ichki tartib-qoidalar;
- jamoat tashkilotlarining nizomi;
- ishchi sharafi kodeksi;
- ishlab chiqarish odob qoidalari;
- ishtirokchiga ta’sir etish shakllari.
2. Ijtimoiy-siyosiy (tarbiyaviy) usullar:
- siyosiy targ‘ibot;
- mehnatkashlarni siyosiy tarbiyalash va ishontirish;
- ma’muriy faoliyatni nazorat qilish;
- mehnatkashlarni boshqarishga jalb qilish shakllari.
3. Ijtimoiy tartibga solish usullari:
- shartnomalar, o‘zaro majburiyatlar;
-ma’naviy talab va manfaatlarni qondirish navbati (tartibi) va boshqalar.
4. Ma’naviy rag‘batlantirish usullari ikki xil bo‘ladi:
Jamoaviy va shaxsiy ma’naviy rag‘batlantirishlar.
Bular:
- “Faxriy yorliqlar” bilan mukofotlashlar;
- faxriy unvonlar berish;
- orden va medallar berish;
- minnatdorchilik izhor qilish;
- hurmat taxtasiga qo‘yish;
- qushimcha ijtimoiy imtiyozlar berish va xokazolar.
Psixologik usullarga quyidagilar kiradi:
- kichik gurux va jamoalarni shakllantirish;
- mexnatni insonparvarlashtirish (gumanizatsiya);
- psixologik rag‘batlantirish;
kasbga bo‘lgan manfaatni ta’minlash (bu xodimlarda mehnat faoliyatiga ichki qiziqish uyg‘otadi);
- xodimlarni bajarayotgan ishiga psixologik mos kelishi bo’yicha tanlash.