1-Мавзу. «Сув таъминоти ва канализация асослари» фани хақида маълумотлар. Сув билан таъминлаш ва сув истеъмолининг манбаилари


Как 20-летняя мамочка из г. Ташкент заработала на Бентли



Download 1,24 Mb.
bet14/38
Sana25.06.2022
Hajmi1,24 Mb.
#702730
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   38
Bog'liq
МУРАД

Как 20-летняя мамочка из г. Ташкент заработала на Бентли
Ташкент в панике уже неделю: мамочка в декрете стала ...

1. /СТ ва К МАЪРУЗ.doc

1-Мавзу. «Сув таъминоти ва канализация асослари» фани хақида маълумотлар. Сув билан таъминлаш ва сув истеъмолининг манбаилари

§ 4 СУВ ТОЗАЛАШ УСУЛЛАРИ ВА ИНШООТЛАРИ

Ичимлик сувининг хоссалари ва сув сифатига кўйилажак талаблар.

Сув сифати, химиявий ва бактереологик хоссалари билан белгиланади.

Сувни хоссаларига зичлиги харорати, ранги, тиниклиги (лойкалиги), тами ва хиди киради.

Сув ҳарорати ташки мухит хароратига, сувнинг ҳаракат тезлигига ва бошка факторларга боглик ер ости суви ҳарорати 

6-8 С бўлиб, нисбатан доминус.

Сувни ранги градусларда ўлчанади ва (платина кобали шкаласида) дегани 1 л сувга 1 мг платина порошоги кўшилгандаги ранга тенг келади.

Лойкалиш мг/л ларда ўлчаниб сув таркибида мавжуд муаллак заррачалар борлиги билан белгиланади ва х.к.о.

Сувнинг химиявий хоссалари реакция активлиги, каттиклиги, окисланиши ва эриган тузлар таркиби билан белгиланади.

Реакция активлиги водород ионлари концентрацияси билан белгиланиб,РН =7 да нейтрал, кислоталари бўлади.

Вактинчалик бикорбонат ва карбонат калpций тузлари, карбонатсиз ёки доимий каттиклиги, калpций ва магний тузларини карбонатсиз микдори билан белгиланади.

Оксидланиш-сув таркибида органик моддалар микдори билан белгиланади.

Ичимлик суви сифатига кўйилажак талаблар ГОСТ2874-73 бўйича икки группага бўлинади.

1 группа хўжалик ичимлик суви системалари учун мажбурий бўлиб, хиди ва тами 2 баллдан кам, ранги 20 С дан кам, тиниклиги 30 м дан кам, умумий каттиклиги 10 мг-экв дан кам бўлиши шарт.

II группа бўйича лойкалиш 2 мг/л темир микдори 0,3 мг/л, РН=6,59,5, хлор колдиги 0,3-0,5 мг/с ва х.к.о бўлиши шарт.

Саноат корхоналарида ишлатилажак сувларга кўйиладиган талаблар ишлаб чикариш характерига боглик. Масалан кўплаб корхоналарда сув факат курилма ускуна жихозлар ва махсулотларни совитиш учун ишлатилади ва карбонат каттиклиги 4-5 мг/л, t0=30500С гача иситиш мумкин, муаллак жисмлар кўп бўлмаслиги керак ва х.к.о



Сув тозалаш усуллари

Асосан сув тозалаш усуллари ва кўлланилажак иншоотлар таркиби манбаадаги сув сифатига, сувни каерда ишлатилишига, иншоот унумдорлигига ва махаллий шароитга боглик.

Сув тозалаш усуллари асосан куйидагилар:

  1. Тиндириш, сувни тиндиргичлар, филpтрлар ёрдамида заррачалардан тозалашдир.


  2. Рангсизлантириш. Ранг берувчи каллоид моддалар ва эриган моддаларни коагулянтлар сарбитлар ва окислович модалар кўллаб тозалашдир.


  3. Зарарсизлантириши-юкумли касаллик микробларни хлорлаш, озонлаш ва бактерицит нурлаш ёрдамида тозалашдир.


  4. Махсус ишлов бериш-сув таркибида темир-маргоний ва турли тузлар кўп бўлса темирсизлантириш, марганецни ажратиш, юмшатиш, тузсизлантириш (йириклаштириш), газсизлантириш ва х.к.о лар ёрдамида тозалаш.


Сувни тиндириш учун горизонталp, вертикал ва радиал тиндиргичлар, секин, тез ишловчи, бир ва бир неча катламли филpтрлар контактли тиндиргичлар ишлатилади. Тиндириш жараёнини тезлатиш учун турли хил ранглар кўшилиб коатуляция ва флакулpяция усуллари кўлланилади. Бунда майда заррачалар йириклашиб тез тўкадиган ва тутилиб коладиган бўлади.

Сувда реагентларни эритиш учун аралаштиргичлар кўлланилади. Улар перегородкали, тешикли, вихрли бўлиб тиндиргичлардан олдин келади. Яна хлопpе хосил килиш учун камералари ҳам кўлланилиб, улар перегородкали, лопаткали ва вихрли бўлиши мумкин.

  • Тиндиргичлар туртбурчак ёки айлана шаклидаги темир-бетон идишлар, ховузлари бўлиб, сувни ҳаракат тезлигини пасайтириш (57 мм/сек) эвазига муаллак жисмлар чўктирилади.


Тиндиргичларда сув ҳаракати горизонтал, вертикал ёки радиал йўналишларда бўлиши мумкин. Шунинг учун улар горизонтал, вертикал ва радиал тиндиргичларга ажратилгандир.


  • Горизонтал тиндиргичларда сув техник перегородкалар ёрдамида таксимланиб (эни бўйига ) узунлиги бўйлаб нисбатан текис ҳаракат килади. Охирида сув йигувчи курилмалар ёрдамида тиндирилган сув олиб кетилади. Тиндиргич туби сув ҳаракат йўналишига тескари кияликда бўлиб, олд кисмида бункер бор. Бу ерга чўкма йигилади ва гидравлик ёки механик усулда олиб кетилади. Тиндиргич чукурлиги 35 м гача эни 6 м гача бўлади. 30000 м3 кун ва ундан ортик сув тозалаш зарур бўлганда кўлланилса максадга мувофик бўлади. Улар уч катламдан (зонадан) иборат, чўкинди катлами 0,81 м нейтрал катлам 0,30,5 м, тиндириш катлами 0,30,5 м, 0,3 м сув юзидан юкори борт хосил килинади.


  • Унумдорлиги кичикрок 3000 м3 кун гача иншоотлардан вертикал тиндиргичлар ишлатилиши яхши натижа беради. Уларда сув пастдан юкорига 0,50,75 мм/сек тезликда ҳаракатланиб чикиндилардан хосил бўлади. Уларни диаметри 12 м гача, чукурлиги эса Д/1,52 бўлиши мумкин.


  • Радиал тиндиргичлар 560 м диаметрли айлана шаклдаги темир-бетон ховузлар бўлиб, сув марказдан таксимланиб радиал йўналишда 57 мм/сек тезликда ҳаракатланади. Уни туби марказ томон кияланган бўлиб, марказидаги бункерга чўкма йигилиб олиб кетилади.


  • Муаллак чўкмаси тиндиргичлар-вертикал тиндиргичларни такомиллашган тури бўлиб, сув муаллак чўкма оркали сизиб ўтказилади ва тозаланади. Ушбу иншоотлар оддий тиндиргичлардан юкори унумдорлиги билан ва камчилиги билан фарк килади.


Муаллак чўкма баландлиги 2225 тиндириш баландлиги 1,52 филpтрловчи майда донали тўлдирувчи билан тўлдирилади. Сув филpтрловчи оркали ўтиб майда заррачалардан тозаланади. Очик секин ишловчи ва берк филpтрларда сув юкоридан пастга ва пастдан юкорига ҳаракатланади. Очик филpтрларда эса 100120 мм/сек гача боради.

Сувни зарарсизлантириш учун хлорлаш, озонлаш ва бактерицит нурлаш усуллари кўлланилади.

  • Хлорлаш кип таркалган бўлиб, хлорли охак ёки газсимон хлор ёрдамида амалга оширилади. Бунинг учун сувга хлорли бирикмалар кўшилади ва бу атомли кислород ажралиш натижасида бактериялар (микроблар) бўлади. Яхши натижа олиш учун 30 минг сув билан хлор аралаштирилиб контактда тутиб турилади. Истемолчига юбориладиган 1 л сув таркибида филpтрланган сувга 2-3 мг, филpтрланмаган сувга эса 6 мг хлор кўшилиши керак.


Юкоридаги дозани таoминлаш учун хлораторлар кўлланилади.


  • Озонлаш ёрдамида ҳам сувни зарарсизлантирилади. Бунда озон емирилиши натижасида бу атомли кислород ҳосил бўлиб, юкорида кайд этилганидек бактериялар таoсир этади. 1 л сувга (ер ости манбасидан 0,75-1 мг филpтрланган сувга эса 1-3 мг озон кўшилади).


  • Бактерицид нурлаш улpтрабинафша (фиолет) нурлар ёрдамида бактерияларга таoсир этишга асосланади. Бунинг учун синов-кварцли юкори ёки паст босимли лампалар ишлатилади. Сувга махсус ишлов беришда-юмшатиш, темирсизлантириш, изсизлантириш, тасирлантириш, совутиш каби жараёнларни кўзда тутилади.


Сувни юмшатиш сув козонлари, тўкимачилик, кимёвий ва озик овкат корхоналарини сув билан таoминлашда ишлатилади. Бунда сувни каттиклиги 0,3 мг/л ва 1 мг-экв/л гача бўлиши керак.

Сувни икки хил йўл билан реагентли ва катионитли ишлов бериш билан юмшатиш мумкин.

  • Реагентли усул сувга охак (карбонат каттиклиги) ва содда (доимий каттикликни) кўшиш билан амалга оширилади.


Реагент кўшиш натижасида эримайдиган тузлар хосил бўлади ва чўкади ёки каттиклик хосил килмайдиган бирикмалар хосил бўлади. Юмшатилган сув тиндиргичлар оркали тиндирилгач истемолчига юборилади.


  • Катионитли усул водород ёки натрий катионларини каттиклик хосил килувчи тузлар катионларига алмашиниши асосида боради. Бунинг натижасида ва Н сарфланади ва катионит филoтрлаш, регионация килиш зарурати тугилади. Катионит филpтрли регенерация килиш учун ош тузи Н катионит филpтрни регенерация килиш учун эса олтингугугурт кислотаси филpтрлардан ўтказилади.


Темир моддаси ичимлик суви таркибида 0,3 мг/л дан ошмаслиги керак. Айрим (тўкимачилик) корхоналар суви учун 0,10,2 мг/л бўлиш керак. Темирсизлантириш аэроция (хаво билан ишлов бериш), реагент-окисловчилар аэроция ёки реагент окисловчи ва катионлаш оркали амалга оширилади.


  • Аэроция ёрдамида темирсизлантириш курилмаси аэрокурилма, контактлаш идиши ва филpтрдан иборат. Аэрокурилмада сув кислородга тўйинади, кисман кўмир кислота ажратилади, идишда 2 валентли темир 3 валентли темиргача окисланади.Контактли идишда 2 валентли темир окисланиши якунланади ва темиргидрооксиди чўкмаси хосил бўлади. Аэроция тешик турбалар ёки порали (говакли) плиткалар оркали хаво бериш, томчилатиш ёки радирияларда амалга оширилиши мумкин.





Download 1,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   38




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish