1-Mavzu. Suv o’tlari biotexnologiyasining rivojlanish tarixi

Сув ўтларининг ривожланишга ҳисса қўшган маҳаллий олимлар. 
Сув ўтларини ўрганиш тарихи Ўзбекистонда ҳам ХХ-асрнинг 61-65-
йилларига тўғри келади. Республикада микросувўтини ишлаб чиқариш ва 
кўллаш биринчи бор 1961-йилда бўлган. Бу соҳанинг ривожланиши ва унинг 
фан сифатида жавдаланишига сабабчи ўзбек алгологик олимлари А.М 
Музафаров., Т.Т Таубаев., А.Р Рахимов., Х.Ф Якубовлар ҳисобланади. Айнан 
шу олимлар (асосан А.М Музафаров) Ўзбекистонда алгологик объектларни 
саноатда қўллай бошлашди ва ХХ-асрнинг 75-80-йилларида Собиқ Совет 
Иттифоқи таркибида бўлган Ўзбекистоннинг қишлоқ хўжалик саноатидаги 
барча хўжаликларда тўлиқ равишда қўллана бошланади. Бу соҳаларда асосан 
яшил микросувўтлари оиласига мансуб Chlorella ва Scenedesmus, кўк яшил 
микросувўтлари оиласига мансуб Nostoc микросувўтлари кенг саноат тарзида 
ишлатилди. 1986-йилдан бошлаб эса Собиқ Иттифоқидаги нотинч шароит 
илм-фанга ҳам ўз таъсирини кўрсатмай қолмади ва бу соҳа оқсоқлана 
бошлади ва унинг парчаланиши билан тўлиқ тўхтаб қолди. Мустақил 
Ўзбекистонда илм-фаннинг ривожланишига бўлган эътибор кучая бошлагач, 
Республикада биотехнология фани ҳам бошқа ривожланган давлатлар 
сингари тезда ривожлана бошлади. Биотехнология тарихи Ўзбекистонда 
1996 йилга келиб тақалади. Шунга қарамасдан охирги 10 йил ичида 
Ўзбекистон Республикасида ҳам микросувўтларига бўлган қизиқиш ортди. 
Ўзбекистоннинг биотехнология йўналишидаги олимлари ҳам чет эл 
олимлари сингари микросувўтлари устида саноат ва лаборатория тарзидаги 
тажрибалар олиб боришмоқда (асосан қишлоқ хўжалиги саноатида олиб 
борилмоқда). Ҳозирда микросувўтлари Республикамизнинг Тошкент кимё - 

---

13 
технология институти, ФА қарашли “Микробиология” институти, ФА 
қарашли “Ботаника” институтлари лабораторияларида етиштирилмоқда. 
Мавзу бўйича саволлар 
1. Алгологиянинг фан сифатида шакилланиш даври. 
2. Алгологиянинг фанини ривожланиш босқичглари. 
3. Алгологиянинг фанининг долзарб муаммолари. 
4. Таксономия атамасига тушинча беринг. 
5. Алгология фанини ўрганишда цитологик тадқиқот усуллари. 
6. Алгология фанини ўрганишда биокимёвий тадқиқот усуллари. 
7. Алгология фанига цитологик тадқиқот усулларини биринчи тадбиқ 
қилган олим? 
8. Алгология фанининг халқ хўжалигидаги аҳамияти. 
9. Сув ўтлари бўйича биринчи замонавий тадқиқотлар даври электрон 
микроскопи ёрдамида ҳужайраларини ўрганиш қайси олим томонидан амалга 
оширилган.