1-mavzu: Sotsiologiya fan sifatida

Birlamchi va ikkilamchi guruhlar. Shaxsning yaqinligiga ko‘ra kichik guruhlar birlamchi va ikkilamchi guruhlarga bo‘linadi. Fanga birlamchi guruh terminini birinchi bo‘lib amerikalik sotsiolog Ch. Kuli tomonidan XX asr boshlarida kiritilgan.

Birlamchi guruh termini yaqinlik yaxshi ko‘rishlik, bevosita aloqa tushunchalariga sinonim sifatida ishlatiladi. Shunga bog‘liq ravishda, birlamchi guruhlarda muhit samimiy bo‘ladi va a’zolarining sidqidildan o‘zaro munosabatlari bilan belgilanadi. Mana shu xususiyati bilan birlamchi guruh boshqa guruhlardan farq qiladi.

Birlamchi guruhlarning harakterli belgilari quyidagilardan iborat: a’zolar sonining kamligi , guruh a’zolarining yaqinligi, bevosita samimiy munosabatlar, yashashning uzoq davom etishi, maqsadlarning umumiyligi, guruhga a’zo bo‘lishning erkinligi va a’zolar xatti-harakati ustidan norasmiy nazorat.

Ikkilamchi guruhlar deb, biror bir aniq maqsadga erishish uchun tuzilgan har qanday turdagi guruhlarga aytiladi. Ularda moddiy aloqalar muhim ahamiyatga ega. Ularning faoliyati tartib-intizom qoidalari bilan boshqariladi. Umuman ikkilamchi guruhlar-bu katta guruhlardir. Ba’zan birlamchi guruhlar bo‘lishi mumkin. Ikkilamchi guruhlarga kasbiy, diniy, siyosiy guruhlarni kiritish mumkin.