1-Mavzu: Qurilish sohasidagi munosabatlarni huquqiy tartibga solish. Reja

2. Fanning normativ-xuquqiy bazasi, asosiy tushunchalari, moxiyati.
Qurilish to’g’risidagi qonun hujjatlari - kapital qurilishni tashkil etish va to’g’ridan-to’g’ri amalga oshirish munosabatlarini tartibga soluvchi normativ-huquqiy hujjatlar tizimidir.
Qurilish to’g’risidagi qonun va shaharsozlik to’g’risidagi qonun - bu shunchaki eski qonunlardan boshlab, bugungi kunda xususiy qonun va jamoat huquqi kombinasiyasiga asoslangan juda rivojlangan qonunga aylangan sof ichki qonundir. Xususiy huquqdan kelib chiqadigan bo’lsak, xususiy mulk masalalarini umumiy tartibga solish, jamoa mulki va birgalikda mulkchilik normalari, ko’chmas mulkni quruvchilarning holati, xo’jalik bitimlarini tartibga solish, shuningdek qurilish masalalarida javobgarlik tamoyillari qabul qilindi. Ommaviy huquqdan kelib chiqib, u yerdan foydalanishning umumiy prinsiplarini, mulkni ma’muriy tartibga solishni, shu jumladan qurilish ruxsatnomasi va yer uchastkalarining huquqiy rejimini o’z ichiga oldi; bundan tashqari, jihozlarni qayta tiklash bo’yicha maxsus operasiyalar rejimi, ko’chmas mulkning saqlanishi, ko’chmas mulkning sanitariya holati va xavfsizligi ustidan nazorat. Qurilish faoliyatining muqarrar soliq tomonlarini ham eslatib o’tish kerak, bu qurilishning turli xil soliqlari va to’lovlarida namoyon bo’ladi. Umuman olganda, biz ko’rib turganimizdek, chinakam zamonaviy qonun, xususiyati uning kengligi va rivojlanishi puxta o’ylanganligi, shuningdek, xususiy shaxslarning tashabbusini qo’zg’atishi yoki hatto ishdan chiqarishi mumkin bo’lgan kuchaytirilgan kuch haqida gapirayapmiz.
Qurilish qonunchiligi qurilish sohasi subyektlari o’rtasidagi munosabatlarning eng muhim tartibga soluvchisidir.
Qurilish huquqi - bu qurilish, muhandislik va tegishli sohalarni qurish bilan bog’liq muammolarni hal qiladigan huquq sohasi. Bu, mohiyatiga ko’ra, shartnoma, qurilish pudrati shartnomasi, tijorat huquqi, huquqiy rejalashtirish, mehnat qonunchiligi va fuqarolik huquqining aralashmasidir. Qurilish to’g’risidagi qonun keng qamrovli huquqiy masalalarni, shu jumladan shartnomaga binoan, obligasiyalar va aloqalar, kafolatlar va kafilliklar, garovlar va xavfsizlik sohasidagi boshqa manfaatlar, tenderlar, qurilish talablari va konsalting xizmatlari bo’yicha tegishli shartnomalarni o’z ichiga oladi. Qurilish to’g’risidagi qonun qurilish sohasidagi ko’plab ishtirokchilarga, shu jumladan moliya institutlari, tadqiqotchilar, arxitektorlar, quruvchilar, muhandislar va dizaynerlar faoliyatiga bevosita huquqiy ta’sir ko’rsatadi.
Qurilish to’g’risidagi qonun umumiy huquqiy tamoyillar va metodologiyalarga asoslanadi hamda huquqiy va me’yoriy bazani (to’lov xavfsizligi, rejalashtirish, atrof-muhit va qurilish kodekslari) o’z ichiga oladi; shartnoma metodologiyasi va tanlovi (kontraktlarning an’anaviy va alternativ shakllarini o’z ichiga olgan holda); subpudrat masalalari; shartnomada yuzaga keladigan harakatlar va majburiyatlarning sabablari, sug’urta va majburiy sug’urta; nizolarni hal qilish va oldini olish.
Qurilish va arxitektura qonunlari keng ko’lamli maxsus sohaga aylandi, bu materiya haqida chuqur bilim va sud amaliyotining doimiy monitoringini talab qiladi. Amaliyotga yaqin bo’lgan vaqt va pulni tejaydigan yechimlarni ishlab chiqishga alohida e’tibor qaratadi.
Qurilish faoliyatini tartibga soluvchi me’yoriy hujjatlarga quyidagilar kiradi:

1. 
   O’zbekiston Respublikasining Qonunlari – Fuqarolik kodeksi, Yer kodeksi, Uy-joy kodeksi, Shaharsozlik kodeksi, MJtK, shuningdek, qurilish sohasiga oid boshqa qonunlari;
   
2. 
   O’zbekiston respublikasi Prezidentining qarorlari va farmonlari;
   
3. 
   O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaror va farmoyishlari;
   
4. 
   Qurilish sohasidagi davlat dasturlari va ularning doirasida qabul qilingan me’yoriy hujjatlar
   
5. 
   Shaharsozlik normalari qoidalari (ShNQ);
   
6. 
   Qurilish me’yorlari qoidalari (QMQ);
   
7. 
   Boshqa sohaga oid lokal hujjatlar.