1-мавзу: Qog’oz formatlari ва турлари Режа: Qog’oz formatlari va turlari

1-мавзу: Qog’oz formatlari ва турлари
Режа:
1. Qog’oz formatlari va turlari
2. Chizma betlarini shakllantirish
Arxitektura va qurilish sohasida faoliyat yuritayotgan har bir mutaxassis albatta qog’oz formatlari va ularning aniq o’lchamlari haqida to’liq tasavvurga ega bo’lishi lozim. Negaki shaharsozlikda turli hajmdagi ob’yektlarni loyihalash talab etiladi. Bunday ob’yektlarni loyihalashda va ularni kerakli masshtabda chop etish uchun mos keladigan qog’oz formatini tanlay bilish talab etiladi.
Qadimda qog’oz formatlari turlicha ko’rinishda, qalinlikda va turli o’lchamlarda bo’lgan. Faqatgina shoxlarning farmonlari va qrollik tarixi bitiklarini yaratish uchun ma’lum turli o’lchamlardagi qo’gozlardan foydalanishgani ma’lum. Lekin bu o’lchamlar ham barcha qroliklarda turlicha bo’lgan. XX asrning ikkinchi yarmiga kelib kompyuter texnoloyilarining asta sekin rivojlanishi va qog’ozga bolgan extiyojning ortishi natijasida turli o’lchamdagi qog’ozlar birqancha noqulayliklar keltirib chiqara boshladi va butun jaxon qog’oz standartlarini yaratishga juda katta ehtiyoj sezildi.
Bugungi kunga kelib barchamizga juda yaxshi tanish bo’lgan A formatlar qatori deyarli butun dunyoda keng qo’llanilib keladi. A formatlar qatori joriy topishini ilk bor Germaniyalik fan doktori Valter Portsmann (injener, matematik va sanoat sohasida standartizatsiya nazariyotchisi) ma’lum bir qolibga tushurish taklifini kiritgan. V.Portsmann bu o’lchamlarni shakillantirish uchun 1m² qog’oz yuzasini Arxitektorlarning eng yoqimli usuli bo’lgan “Oltin nisbat”dan foydalanib tomonlar o’lchamlarini quyidagi qoida asosida ishlab chiqadi:
xy = bunda x = 0.841 m
x y = 1 bunda y = 1.189 m (1-rasm)
V.Portsmann taklif bergan bu o’lchamlar (841x1189 mm) boshlang’ich A0 o’lchami deb qabulinib A0 formatni bir tomonini ikkiga bo’lish ketma-ketlida A1, A2, A3, . . . A8 qatori qabul qilingan. Keyincjalik A formatiga qo’shimcha sifatida uning o’lchamlarini geometrik yaxlitlash orqali B va C formatlar qotori ham qabul qilindi. Bundan asosiy maqsad A formatda ishlab chiqilgan turli tuman xujjatlar va h.k. lar uchun konvert, xujjatlar registori, papkalar va shu kabilar uchun qabul qilingan (1-jadval).