1-мавзу. Пулнинг пайдо бўлиши, зарурлиги ва функциялари

Жаҳон пули функцияси.

Жаҳон пулининг вазифаси халқаро иқтисодий муносабатлар доирасида амалга оширилади, пул товарлар ва хизматлар учун жаҳон нархларини аниқлаш, халқаро ҳисоб-китоб ва тўлов воситаси сифатида, шунингдек алоҳида давлатлар ва халқаро молия институтларининг валюта захираларини шакллантириш учун ишлатилади. Аслида, биз юқорида санаб ўтилган барча функцияларни халқаро миқёсда бажарадиган пул ҳақида гапирамиз.
Жаҳон пулларининг асосий хусусияти шундаки, улар ўз вазифаларини бирон бир давлатдан ташқарида бажарадилар.
тўла-тўкис пулдан фойдаланганда бу функсияни олтинга алмаштирилган ҳар қандай миллий валюталар бажариши мумкин еди.
жаҳон пулининг биринчи расмий тури олтин деб тан олинди (1867-йилги битим). 20-асрда олтин халқаро муомаладан чиқиб, биринчи навбатда Британия фунт стерлинги ва Ақш доллари (1922-йилги битим) билан алмаштирилди. кейинчалик умумбелгиланган тўлов воситаси сифатида қонун лойиҳаси (1930) ва чек (1931) қўшимча фойдаланилган.
Кимдан кам пулга ўтишда жаҳон пулининг вазифасини якка тартибда еркин айирбошланадиган, шунингдек, жамоавий валюталар (СДР, евро каби халқаро бирликлар ва бошқалар бажаради.). Жорий валюта тизими ичида жаҳон пули вазифасини Ақш доллари бажаради.

СДР-ХВФ томонидан бериладиган тўлов воситаси бўлиб, тўлов балансини тартибга солиш ва давлатлараро даражадаги ташқи мажбуриятлар бўйича тўловлар учун мўлжалланган. СДР бирлигининг қиймати дунёнинг етакчи валюталари (Ақш доллари, евро, Япония иенаси ва Британия фунт стерлинги) саватчаси асосида аниқланади. Ҳозирги кунда Сдрлар emission чеклашлар ва чекланган фойдаланиш туфайли халқаро ҳисоб-китоб тизимида муҳим рол ўйнамайди.

2006 йилнинг 1 июлидан бошлаб рубл еркин алмаштириладиган валюта мақомига ега. Бироқ, алоҳида еркин конвертацияланадиган валюталарни жаҳон пуллари сифатида ишлатганда, муайян миллий валютани халқаро миқёсда тан олиш масаласи пайдо бўлади, яъни жаҳон иқтисодиёти субъектларининг (хорижий фирмалар, банклар, давлатлар) ушбу пулни ҳисоб-китоб, тўлов ва расмий захира актив сифатида қабул қилишга ҳақиқий тайёрлиги.

Евро (2002-йилдан буён муомалада бўлган Европа Иттифоқининг ягона валютаси) пайдо бўлиши билан халқаро валюта захиралари, ҳисоб-китоблар ва тўловларда dollar суриш жараёни бошланди. евронинг роли ҳам хусусий, ҳам давлат даражасида сезиларли даражада ошди. Евродаги инвестициялар Ақш доллари миқдоридаги инвестицияларнинг муқобилини ифодалай бошлади.

14.