1 mavzu: Psixologiyaning predmeti

II. Idrokning xossalari 

1. Idrokda ob`ekt va fon 

   Odamga  juda  ko`p  narsa  va  hodisalar  ta`sir  qilib  turadi.  Bo`lar  shunday  ko`p  xossalariga  egaki,  hatto 

odam  bir  vaqtning  o`zida  ularga  javob  reaktsiyasi  qaytara  olmaydi.  Odam  ko`p  sonli  qo`zg`ovchilardan 

faqat  ayrimlarini  aniq  va  yangilangan  holda  ajratib  oladi.  SHu  ajratib  olingan  narsa  -  hodisalar  esa  fon 

sanaladi.  Masalan,  o`qituvchi  bir  darsda  bir  necha  o`quvchilardan  so`raydi.  Har  safar  so`ralayotganlar 

turadi. CHaqirilgan o`quvchi uning javobi, xatti - harakati idrok ob`ekti hisoblanadi. Boshqa o`quvchilar 

faoliyati idrok foni bo`lib qoladi. Idrok foniga kirgan o`quvchi javob berish uchun chaqirilib qolsa idrok 

ob`ektiga aylanadi va aksincha. Demak, idrok ob`ekti va foni dinamik tabiatga ega bo`lib, doimo o`zgarib 

turadi. Ob`ekt va fonning dinamikligi bosh miya katta yarim sharlari po`stida vujudga keladigan optimal 

qo`zg`alish  o`chog`ining  almashinishi  bilan  taqozo  etiladigan  diqqatning  bir  ob`ektdan  boshqa  ob`ektga 

o`tishi  bilan  izohlanadi.  Idrok  fonidan  ob`ektni  ajratishning  psixologik  qonuniyatlarini  ikqilangan 

tasvirlar,  Shrederlar  zinapoyasi,  predmet  konturlarini  ajratish  kabilarda  aniq  ko`rish  mumkin.  Juda  ko`p 

hollarda ob`ektni fondan tez va aniq ajratib idrok qilish uchun uni alohida rang, shakl va boshqa belgilar 

bilan ta`kidlab qo`yiladi. Masalan: transport belgilari, temir yo`l ishchilari maxsus to`q sariq rangli kiyim 

kiyadilar va boshqalar.