1 mavzu: Psixologiyaning predmeti

2. Hissiy holatlarning fiziologik asoslari 

          Hissiy holatlarni paydo bo`lishiga tashqi  olamda  yuz beradigan o`zgarishlar sabab bo`ladi.  Hissiy 

holatlar  uchun  xos  bo`lgan  fiziologik  jarayonlarning  asosi  murakkab  shartsiz  va  shartli  reflekslardir. 

Ma`lumki,  shartli  reflekslar  tizimi  katta  miya  ustuniga  tegishli  ko`rish  tepachalari  va  nerv 

qo`zg`alishlarini  miyaning  yuqori  bo`limlaridan  vegetativ  asab  tizimiga  o`tkazib  beruvchi  boshqa 

markazlar orqali amalga oshiriladi. Kishining hislarni kechirishi hamma vaqt miya po`sti va po`stlok osti 

markazlarining  birgalikdagi  faoliyatlari  natijasidir.  Atrofda  va  olamda  yuz  beradigan  o`zgarishlar  odam 

uchun  qancha  ahamiyat  kasb  etsa,  hissiy  kechinmalar  shuncha  chuqur  bo`ladi.  Buning  natijasida  paydo 

bo`ladigan  muvaqqat  bog`lanishlar  tizimi  qayta  tuzilishi  qo`zg`alish  jarayonini  yuzaga  keltiradi.  Bu 

jarayon  katta  miya  yarim  sharlari  po`stida  tarqalib  po`stloq  osti  markazlarini  ham  egallab  oladi.  Katta 

miya yarim sharlar po`stidan pastda organizm fiziologik faoliyatining turli markazlari; nafas olish, yurak 

va qon tomirlarini idora qilish, ovqat hazm qilish, ichki sekretsiya bezlarini ishini idora qilish va boshqa 

markazlar  joylashgan.  SHuning  uchun  po`stlok  osti  markazlarining  qo`zg`alishi  bir  qator  ichki  a`zolar 

faoliyatini  kuchaytirishga  olib  keladi.  Hissiy  holatlar  o`zining  fiziologik  mohiyati  jihatidan  katta  yarim 

sharlar  po`stining  va  miya  po`sti  boshqaradigan  po`stloq  osti  markazlarining  funktsiyasigina  bo`lib 

qolmay, balki miyaning boshqa qismlari ishni boshqaradigan retikulyar tuzilmaning vazifasidir. Miyaning 

talamus (ko`rish tepaligi) va gipotalamus (tepacha osti qismi) deb atalgan joyining qadimgi po`stloq osti 

tuzilishlari bilan yarim sharlar yangi po`stlog`i osti tuzilmalari o`rtasidagi limbik tizimning vazifasidir.