1 mavzu: Psixologiyaning predmeti



Download 0,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet74/151
Sana29.01.2021
Hajmi0,82 Mb.
#57570
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   151
Bog'liq
umumiy psixologiya

III. Idrokning tasnifi 

      Ma`lumki, idrok sezgi a`zolari asosida vujudga keladi. Har bir idrok jarayonida bir necha sezgi a`zosi 

ishtiroq  etishi  mumkin.  Lekin  ulardan  biri  eng  muhim  o`rinda  turadi.  Masalan,  suratni  idrok  qilishda 

ko`rish organi, musiqa va nutqni idrok qilishda eshitish organi bosh o`rinda turadi. Idrok jarayonida qaysi 

sezgi a`zosining etakchilik rolini o`ynashiga qarab idrokni bir necha turlarga ajratish mumkin. Masalan: 

ko`rish idroki, eshitish idroki, hid bilish idroki, ta`m bilish idroki va boshqalar. Bundan tashqari idrokning 

aralash turi ham mavjud bo`lib, bunda bir necha analizator birgalikda ishtiroq etadi. Masalan, kinofil’mni 

idrok qilishda ko`rish va eshitish sezgisi ishtiroq etadi. Tevarak - atrofdagi narsa va hodisalar bir - biriga 

bog`liq.  Ular  muayyan  makonda,  ma`lum  vaqtda  sodir  bo`ladilar.  SHuningdek,  ular  bir  -  birlariga  va 

idrok qiluvchiga nisbatan ma`lum munosabatda,  shakl, hajm va boshqa xossalarga egadir. Idrokni tasnif 

qilishda materiyaning yashash shakllari - fazo, vaqt, harakat asos qilib olinadi, unga ko`ra idrok quyidagi 

turlarga ajratiladi: 

1. Fazoni idrok qilish. 

2. Vaqtni idrok qilish. 

3. Harakatni idrok qilish. 

    Fazoni  idrok  qilish  undagi  narsalarning  shaklini,  hajmini  va  o`zaro  munosabatlarini  aks  ettirishdir. 

Demak, fazodagi narsalar uch o`lchovda idrok qilinadi, narsalarning shakli: uch burchakli, turt burchakli, 

kub,  kvadrat,  doira,  konus  va  boshqalar.  Narsalarning  hajmi  katta  -  kichik,  o`rtacha,  yirik  mayda  va 

boshqalar.  Narsalarning  bir  -biriga  va  idrok  qiluvchiga  munosabati:  o`ngda,  chapda,  yuqorida,  pastda, 

uzoqda  va  hokazo.  Fazoni  ko`rish,  teri,  muskul  -  harakat  organlari  bilan  idrok  qilinadi.  Fazoni  bir  ko`z 

bilan  va  ikki  ko`z  bilan  idrok  qilamiz.  Monokulyar  idrokda  narsalarning  chetlaridan  kelayotgan  nurlar 

bitta  ko`zning  to`r  pardasida  aks  etadi.  Bu  nurlar  ko`z  gavharida  bir  -birini  kesib  o`tadi  va  ularning 

kesishgan  joyida  ko`rish  burchagi  hosil  bo`ladi.  Bu  burchakning  katta  -  kichikligi  idrok  qilinayotgan 

narsaning katta kichikligiga hamda uning ko`zdan qanchalik uzoq - yaqinligiga bog`liq. Ko`z gavharining 

va umuman, ko`zning narsalarni eng yaxshi ko`rish uchun moslashuvini akkomodatsiya deyiladi. 

      Odatda  fazodagi  narsalarning,  shakl,  hajmi  va  o`zaro  munosabatlarini  ikki  ko`z  bilan  (binokulyar) 

idrok qilinadi. 

Biz  bir  narsaga  ikki  ko`z  bilan  qaraymiz.  Lekin  narsa  bitta  aks  etadi.  Buning  sababi  o`sha  narsadan 

keladigan  nurlarning  ko`z  to`r  pardasiga  mos  yoki  nomos  nuqtalarga  to`g`ri  kelishiga  bog`liq. 

Narsalarning  fazo  munosabatini  binokulyar  idrok  qilishda  konvergentsiya  muhim  ahamiyatga  ega. 

Konvergentsiya  biror  narsaga  qaraganda  ikkala  ko`z  soqqasining  qanshar  tomon  bab  -  baravar 

burilishidir. Konvergentsiya masofani, chuqurlikni aniq, to`liq idrok qilishga imkon beradi. 




Download 0,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   151




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish