1 mavzu: Psixologiyaning predmeti


Qobiliyatlarning tabiiy asoslari



Download 0,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet150/154
Sana03.01.2022
Hajmi0,82 Mb.
#314947
1   ...   146   147   148   149   150   151   152   153   154
Bog'liq
Namangan davlat universiteti maktabgacha ta’lim kafedrasi

5. Qobiliyatlarning tabiiy asoslari. 

     Qobiliyatlar  odamga  shaxsning  hamma  individual  psixologik  xususiyatlari  kabi  qandaydir  tabiat 

tomonidan  tug`ma  ravishda  tayyor  holda  berilmaydi,  balki  faoliyat  jarayonida  tarkib  topadi.  Odam 

dunyoga hech qanday psixik xususiyatlarsiz, faqat ularni orttirishga qaratilgan umumiy imkoniyatlar bilan 

keladi.  O`z  zamonasida  Platon  “qobiliyatlar  tug`ma  ravishda  berilgan  bo`ladi  va  odam  foydalanadigan 

barcha  bilimlar  uning  “absolyut  bilimlar”  ideal  olamida  bo`lishligi  haqidagi  tasavvurlardan  iboratdir”  - 

degan  edi.  XVII  asrda  Dekart  tug`ma  g`oyalar  haqidagi  ta`limotni  gavdalantirilgan.  Bu  kambag`allarni 

o`qitib bo`lmaydi, deb ularga past nazar bilan qarashga, ularni kamsitishga reaktsion fikrlarga olib keladi. 

Qobiliyatning  tug`maligini  inkor  qilish  absolyut  tabiatga  ega  emas.  Psixologiya  qobiliyatning  tug`ma 

ekanligini tan olmas ekan, bu bilan miyaning tuzilishi bilan bog`liq bo`lgan differentsial xususiyatlarning 

tug`maligini inkor qilmaydi. qobiliyat taraqqiyotining daslabki tabiiy sharti sifatida namoyon bo`ladigan 

miya  tuzilishining,  sezgi  a`zolari  va  funktsional  xususiyatlari  -  layoqat  deb  ataladi.  Layoqat  ko`p 

qirralidir.  Faoliyat  tomonidan  qo`yilgan  talablarning  tabiatiga  bog`liq  ravishda  aynan  bir  xil  layoqatlar 

asosida har xil qobiliyatlar rivojlanishi mumkin. 

   F.A.Gallning  fikricha  odamning  hamma  qobiliyatlari  “aql”  va  “qobiliyat”  sifatlari  miya  yarim 

sharlarida o`zining maxsus qat`iy markazlari mavjud ekan, ya`ni bu sifatlarning taraqqiyot darajasi miya 

tegishli qismlarining miqdoriga to`g`ridan to`g`ri bog`liqdir. SHuning uchun odamning kalla suyagiga bir 

qarash  yoki  boshidagi  dumboqchalarini  shunchaki  paypaslab  ko`rish  orqali  go`yo  odamning 

qobiliyatlarini  aniqlasa  bo`ladi.  Layoqatning  miya  miqdori  massasi  va  og`irliga  bog`liq  haqidagi  faraz 

ham  bekor  qilingan.  Katta  yoshdagi  odam  miyasining  o`rtacha  og`irligi  1400  g.  ga  yaqin  bo`ladi. 

I.S.Turgenev  miyasining  og`irligi  2012,  D.G.Bayronniki  1800  g,  mashhur  ximik  YU.Libixniki  1360  g, 

yozuvchi A.Fransniki 1017 g bo`lgan. eng katta miya aqliy jihatdan nuqsoni bor odamga taalluqli ekanligi 

aniqlangan. 

       

Qobiliyat  va  irsiyat.  1675  yilda  F.Galtonning  “Talantning  irsiyatga  bog`liqligi  uning  qonunlari  va 

oqibatlari” degan kitobi nashr qilingan. Bunda muallif bir necha yuzlab mashhur kishilarning qarindoshlik 

aloqalarini  o`rganib,  talant  yoki  onadan  irsiyat  yo`li  bilan  o`tadi  degan  xulosaga  kelgan.  Biroq 

Galltonning  xulosalari  ilmiy  jihatdan  asoslanmagan  edi.  Baxlar  oilasida  musiqaga  bo`lgan  talant 

dastavval  1550  yilda  ma`lum  bo`lgan.  Bu  talant  1800  yillarda  yashagan  qandaydir  Regina  So`sannadan 

so`ng tamom bo`lgan. Umuman Baxlar oilasida 57 dan ko`p musiqachi bo`lgan. Ularning 20 tasi mashhur 

bo`lgan.  Bend  degan  skripkachilar  oilasida  9  ta  mashhur  musiqachi  bo`lgan.  Gaydon  oilasida  ikkita 

mashhur  musiqachi  bo`lgan.  Ko`pchilik  hollarda  mashhur  odamlarning  nasl  -  nasablarini  o`rganish 

biologik  irsiyatdan  emas,  balki  hayot  sharoitining  nasldan  naslga  o`tishidan,  ya`ni  qobiliyatlar 

taraqqiyotiga yordam berishdan ekanligi ma`lum bo`ldi. 


Download 0,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   146   147   148   149   150   151   152   153   154




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish