1-mavzu. O’zbek davlatchiligining shakllanishi va dastlabki taraqqiyot bosqichlari. O’zbek xalqining etnik shakllanishi. Ajdodlarimizning ja’on tsivilizatsiyasiga qo’shgan xissasi

Abu Iso Muhammad at-Termiziy (824-894)dir. U 26 yoshidan boshlab Samarqand, Buxoro, Xijoz, Iroq, Nishopur shaharlaridagi mashhur olimlardan ta’lim olgan. Uning buyuk hadischi olim bo‘lib yetishishida al-Buxoriyning xizmatlari buyukdir. At-Termiziydan “Kitobi al-Jom’e as-Saxix”, “Kitob ul-ilm”, “Kitobi at-tamoyili an-Nabaviy”, ”Kitobi az-zuhl”, “Kitobi ismi val xuna” kabi asarlari meros bo‘lib qolgan. Uning to‘plagan hadislarida ham tarbiya, ahloq-odob, ota-ona va farzand haq-huquq va burchlari, halollik, poklik kabi umuminsoniy qadriyatlar va ahloqiy mezonlari muhim o‘rinni egallagan. Buyuk hadisshunos at-Termiziy Surxondaryoda Termiz yaqinidagi Bug‘ qishlog‘ida tug‘ilgan.
Imom Moturudiy tavallud topgan. “Bu voqea zamirida shaxsan menga ilohiy bog‘liqlik, Ollohning buyuk marhamati bordek, bamisoli Imom Moturudiy Buxoriyning nurli qalamini olib, ul zotning xayrli ishlarini davom ettirishga bel bog‘lagandek tuyuladi”², deb yozgan edi Prezident I.A.Karimov o‘zining “Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch” asarida.
Imom Moturudiy asos solgan Moturidiya maktabi, unda ilgari surilgan g‘oyalar islom dinimizning asosini to‘g‘rilik, ezgulik va insoniylikdan iborat deb biladigan jamiki mo‘min musulmonlarning qarash va intilishlari bilan hamohang bo‘lganligi uchun ham Sharq mamlakatlarida katta shuhrat topdi.
Bu buyuk zot tahlikali va xatarli bir davrda, o‘z hayotini xavf ostiga qo‘yib, avlodlarga ibrat bo‘ladigan ma’naviy jasorat namunasini ko‘rsatdi va islom olamida “Musulmonlarning e’tiqodini tuzatuvchi” degan yuksak nomga sazovor bo‘ldi.
Xoja Abdulholiq G‘ijduvoniy (1103-1179)dir. Manbalarda ko‘rsatilishicha, G‘ijduvoniy Hazrati Xizr alayhissalom, Yusuf Hamadoniy, Imom Sadriddin, Niyoz Xorazmiy kabi ulug‘lardan ta’lim va tahsil olgan. Uning ulug‘ ustozi Yusuf Hamadoniy piyoda 37 marta haj qilganligi, umri davomida esa Qur’oni Karimni ming marotaba xatm qilganligi haqida ma’lumotlar bor. G‘ijduvoniyning Hoja Ahmad Siddiq, Hoja Avliyoi Kabir, Hoja Sulaymon Karmaniy, Hoja ar-Revgariy ismli xalifalari ham bo‘lgan.
G‘ijduvoniyning “Risolai Sohibiya”, “Risolai Shayxshshuyux hazrat Hoja Abu Yusuf Hamadoniy”, “Maqomati Hoja Yusuf Hamadoniy” kabi asarlari islom dunyosida mashhurdir.
G‘ijduvoniy deydilarki: “Ey farzand! Ilm o‘rgan, unga amal qil. Taqvoli bo‘l!”.
Islom olami G‘ijduvoniyni sohib karomatli avliyo sifatida tan olib, unga “Hojai jahon” degan yuksak bir nom bergan va u shu nom bilan mashhurdir.