1-mavzu. O’zbek davlatchiligining shakllanishi va dastlabki taraqqiyot bosqichlari. O’zbek xalqining etnik shakllanishi. Ajdodlarimizning ja’on tsivilizatsiyasiga qo’shgan xissasi

3. O‘zbek davlatchiligi rivojidagi antik davr. Yunon-Baqtriya, Qang‘, Parkana va Tohariston davlatlari
Mil.avv. 323 yilda Aleksandr Bobilda to‘satdan vafot etdi. Uning vafot etishi bilanoq davlatdagi markazdan qochuvchi kuchlarning harakatlari faollashuvi natijasida Aleksandr tuzgan davlat parchalanib, uning o‘rniga nisbatan barqarorroq bo‘lgan davlat uyushmalari paydo bo‘ladi. Mil.avv. 293 yilda Salavka I o‘g‘li Antiox Ini sharqiy satrapliklarga, ya’ni, Markaziy Osiyo viloyatlariga o‘zining noibi etib tayinlaydi. Antiox I vayron etilgan qal’alarni tikladi, yirik va qalin devor (Marg‘iyona devori) bunyod etdi, qo‘zg‘olonlarni bostirdi. U Salavqiylar qudratini namoyish etish maqsadida atrof o‘troq va ko‘chmanchi aholi ustiga harbiy yurishlar uyushtirdi. Antiox I tomonidan o‘tkazilgan bir qancha harbiy-siyosiy va diplomatik tadbirlar tufayli O‘rta Osiyodagi Salavqiylarga qarshi harakatlar bostirildi.
Yunon-Baqtriya davlatining gullab-yashnagan davri mil.avv. III asrning ikkinchi yarmi va II asrning birinchi yarmiga to‘g‘ri keladi. Janubiy hududlardagi bu davrga oid Jondavlattepa, Dalvarzin (pastki qatlamlar), Oyxonim, Qorabog‘tepa kabi yodgorliklardan hokimlar saroylari, ibodatxonalar, turar-joylar, mehnat va jangovor qurollar, turli hunarmandchilik buyumlari hamda ko‘plab tanga pullarning topilishi bu hududlardagi ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayotdagi rivojlanish jarayonlaridan dalolat beradi.
Mintaqamizning janubiy Turkmaniston, shimoliy- sharqiy Eronning bir qismi yerlari qadimda Parfiya nomi bilan atalgan. “Avesto”da bu o‘lka Axura Mazdaning yaratgan 5-o‘lkasi, ya’ni Nisaya deb ataladi. Bu Niso shahri u davlatning dastlabki shahri bo‘lganligidan ham dalolatdir.
Farg‘ona mintaqamizning eng qadimiy madaniy o‘choqlaridan hisoblanadi. Bu yerda taxminan mil.avv. 2-ming yilliklardayoq dehqonchilik madaniyati o‘ta taraqqiy eta boshlagan. Bu yerlik aholi haqida yunon manbalarida Sirdaryo (Yaksart)ning narigi tomonida (shimolida va yuqori oqimlarida) skiflar (saklar) yashaydilar deb, guvohlik beriladi. Pahlaviy yozuvida bitilgan “Bundaxshin”da parikani, pariani, prakan va parkan etnik-geografik atamalar uchraydi. Sug‘d manbalarida Farg‘ona “Fraganik” shaklida yozilib, “tog‘lar orasidagi vodiy, atrofi berk soylik” ma’nolarini bergan.