1-Mavzu. O'smirlik davri Reja

Alsgeymer kasalligi. Ushbu kasallikda keksalarda bosh miya po’stlog‘i hujayralarining buzilishi kuzatiladi. Kasallikning dastlabki belgilari mayda-chuydalarni esdan chiqarib qo’yishda namoyon boladi. Keyinchalik qayerda bolganligini, kundalik ishlarni ham esdan chiqarib qo’yadi, o’ziga ovqat ham tayyorlay olmaydi, yaqin kishilarini ham tanimaydi. Demensiyaning boshqa bevosita sababi mikroinsultdir. Mikroinsult — miya qon bilan ta’minlanishining o’tkir buzilishidir. Keksalarda intellektual funksiyalarning buzilishi barchada bir

xil emas. Ayrim olimlar 70 yoshdan keyin ham ishchanlik qobiliyatlarini saqlab qolgan: P.La-mark, M.Eyler, K.Laplas, Im.Kant, I.P.Pavlov ≪Yigirma yillik tajriba≫ asarini 73 yoshda yaratgan. E.G‘oziyevning shogirdi A.B.Sabirova ontogenezning kechki bosqichlarida insondagi subyektlilik va emotsional sohaning

o’ziga xos xususiyatlarini tadqiq etgan bolib, bu davrda o’z-o’zining emotsional holatini quyi baholash shaxsiy xavotirlanishning oshishiga sabab bolishini, shuningdek, o’z-o’zining emotsiyalari quyi baholanganda esa vaziyat bilan bogliq xavotirlanish darajasi ortishini ta’kidlab 0‘tadi1. Bu qonuniyat emotsional nazorat

hissiy o’z-o’zini boshqarishning obyektiv indikatori ekanidan dalolat beradi. A.B.Sabirova o’z tadqiqoti natijasida qarilik va keksalik davrida shaxsiy xavotirlanish o’rtasida ahamiyatli darajadagi farq namoyon bolganini ko'rsatib, bu holatni quyidagicha izohlaydi: qarilik davrida insonlar kuchli emotsional zo’riqishni boshdan kechiradilar va bu holat ulardagi normal hayotiy tuzilmalarning buzilishiga olib keladi. Keksalik davrida esa shaxs bilan bog‘liq xavotirlanishning susayishi qarilik davriga nisbatan xulq-atvor strategiyasining ishlab chiqilganligiga asoslanadi va bu holat ulardagi emotsional hayajon reaksiyasini susaytiradi.

Mavzuni mustahkamlash uchun nazorat savollari:

1. Gerontopsixologiya nimani o’rganadi?

2. Keksalik haqida qanday nazariyalarni bilasiz?

3. Keksalik davrida shaxsiy inqiroz nimalarda namoyon boladi?

4. Keksalik davrida yetakchi faoliyat.

5. Keksalikning qanday tiplarini bilasiz?

6. Keksalik davrida bilish jarayonlaridagi o’zgarishi?