1-mavzu. O’sish va rivojlanishning umumiy qonuniyatlari, organizm va muhit Nerv tizimining fiziologiyasi va oliy nerv faoliyatining yosh xususiyatlari, Re’ja

Yoshlik davrlari. Pediateriyada yoshlik davrlari quyidagicha farq qilinadi:

1.Ona qornida rivojlanish davri. Bu davrda homilaning oziqlanishi, nafas olishi tana harorati va boshqalar bevosita ona organizmiga bog`liq bo`ladi.

2Yangitug`ilgan davri. 1kundan10kungacha (kindiktushguncha). Bu davrda bola yangi hayotga moslasha boshlaydi. Ilk bor mustaqil ravishda nafas oladi. Analizatorlar tizimi mustaqil ishlay boshlaydi.

3. Emizikli davr (1 yoshgacha). Bu davr bola hayotidagi katta ahamiyatga ega bo`lgan davr hisoblanadi. Bu davrda bolaning bo`yiga o`sishi 1,5 marta, og`irligi 3 martaga oshadi, nutq paydo bo`ladi. Qalqonsimon, ayrisimon va gipofiz bezlarining funksiyasi kuchayadi. Ba'zi tizimlarning funktsional jihatdan mustahkam bo`lmasligi, jumladan ovqat hazm qilish va nafas olish, bu yoshdagi bolalar orasida me’da-ichak kasalliklari va nafas olish organlarining kasalliklarining tarqalishiga olib keladi.

4. Bog`cha yoshigacha bo`lgan davr (1 yoshdan 3 yoshgacha). Bu davrda tananing bo`yiga o`sishi, og`irligining ortishi biroz susayadi. So`z boyligi ortadi, o`zligini taniydi, taqlidchanligi ortadi, organ va tizimlar faoliyati takomillashadi.

5. Bog`cha yoshi (3 yoshdan 7 yoshgacha). Bu davrda xotira, fikrlash tasavvur qilish protsesslari rivojlanadi, intizom paydo bo`ladi, miya po`stlog`i juda ko`p shartli bog`lanis hlar vujudga kela boshlaydi.

6. Kichik maktab yoshi, (7 yoshdan 12 yoshgacha yoki 6 yoshdan 11

yoshgacha). Skeletning suyaklashuvi davometadi, tana proportsiyasi o`zgaradi, bosh miya katta yarim sharlari roli, jinsiybezlarning gormonal ta'siri orta boradi.

7. O`rta maktab yoshi (12 yoshdan 15 yoshgacha). Bu davrda ikkilamchi jinsiy belgilar paydo bo`ladi, tormozlanish va qo`zg`alish protsesslari muvozanatlashadi, umumlashtirish protsesslari ortadi.

8. Katta maktab va balog’at yoshi (13-14 yoshdan 18-19 yoshgacha qizlar, 15-16 yoshdan 19-20 yoshgacha o’g’il bolalar). Bu davrda ikkilamchi jinsiy belgilar rivojlanadi. Bolaning bo`yiga o`sishi va og`irligining ortishi tezlashadi. Barcha organ va sistemalarning funksiyasi takomillashadi. Bolaning ruhiy xolati o`zgaradi.

1965 yili Moskvada yosh davrlariga bag`ishlangan kengashda quyidagi yosh davrlari sxemasidan foydalanish qabul qilingan:

1. Yangi tug'ilgan davr 1-10 kun

2. Emizikli davr 10-1 yoshgacha

3. Go'daklik davri 1-3 yosh

4. Birinchi bolalik davri 4-7 yosh

5. Ikkinchi bolalik davri (o'g'il bolalar) 8-12 yosh

6. Ikkinchi bolalik davri (qiz bolalar) 8-11 yosh

7. O'smirlik davri (o'g'il bolalar) 13-16 yosh

8. O'smirlik davri (qiz bolalar) 12-15 yosh

9. Navqironlik davri (qiz bolalar) 16-20 yosh

10. Navqironlik davri (o'g'il bolalar) 17-21 yosh

11. Yetuklik I davri (erkaklar) 22-35 yosh

12. Yetuklik I davri (ayollar) 21-35 yosh

13. Yetuklik (to'lishgan yosh) II davri (erkaklar) 36-60 yosh

14. Yetuklik (to'lishgan yosh) II davri (ayollar) 35-55 yosh

15. Keksalik yoshi (erkaklar) 61-74 yosh

16. Keksalik yoshi (ayollar) 56-74 yosh

17. Qarilik yoshi (ayollar va erkaklar) 75-90 yosh

18. Uzoq umr ko'ruvchilar 90 yosh vaundan ortiq