1-mavzu. О‘simlikdagi suv muvozanati reja

 
NATRIY.
Uglerod fiksatsiyasining S
4
va SAM yо‘llaridan foydalanuvchi о‘simliklarning 
kо‘pgina turlari natriy ionlarini (Na
+
) talab qiladi. Bu о‘simliklarda fosfoyenolpiruvat regeneratsiyasi 
uchun, S
4
va SAM usulida birlamchi karboqsillanish uchun substrat hosil bо‘lishi uchun ham natriy 
ionlari talab qilinadi. Natriy yeiishmasligi paytida о‘simliklarda xloroz va nekroz boshlanadi, ba’zida esa 
barg shakllanish jarayonlari umuman amalga oshmaydi. S
3
о‘simliklarining ham kо‘p turlari natriy 
ionlariga ehtiyoj sezadi. Natriy xujayora devorlarini kengayishida ishtirok etadi va ba’eida bu element 
osmotik faol element sifatida kaliy tonlari bilan almashinishi mumkin.
 
4-Guruh.
Oksidlanish- qaytarilish reaksiyalarida ishtirok etuvchi mineral oziq moddalarning 
kamchiliklari. Bu guruh 5 ta ozuqaviy elementlarni о‘z ichiga oladi. Bular temir, rux, mis, molibden va 
nikeldir. Bu elementlarning barchasi qayta oksidlanish va qaytarilish xossasiga ega. (Masalan Fe
2
+ dan 
Fe
3
+ gacha ). Bu elementlar energiya hosil bо‘lishida va elektronlar uzatilishida muhim ahamiyatga ega. 
Ular boshqa yirikroq molekulalar, sitoxrom, oqsil, xlorofill (odatda fermentlar bilan birga) bilan 
birgalikda о‘simliklar tarkibida ushlab turiladi. 

---

TEMIR
. Temir elektronlar uzatilishida faol ishtirok etuvchi fermentlar tarkibiy qismi sifatida 
(oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida) muhim ahamiyatga ega. (Xuddi sitoxrom kabi). Bunday 
reaksiyada temir elektron uzatib Fe
2
+ dan Fe
3
+ gacha oksidlanadi. Xuddi magniy yetishmasligidagi kabi 
temirning yetishmasligining ham о‘ziga xos belgilaridan biri barglardagi barg tomirlari orasida 
xlorozning boshlanishidir. Magniydan farqli ravishda bu jarayonlar yosh barglarda yuzaga keladi. chunki 
temir qari barglardan yosh barglarga yengil tashiluvchan element hisoblanmaydi. Temirning uzoq vaqt 
yoki kuchli yetishmovchiligida barg tomirlari xlorotik kо‘rinishga о‘tadi va natijada butun barg oq tusga 
kiradi.
 
Barglarning xlorotik kо‘rinishga о‘tishi temirning xloroplastlardagi bir qancha xlorofill-oqsil 
birikmasi sintezlanishida ishtirok etishi bilan bog‘liq. Temirning kam harakatliligi sababli qari barglarda 
temirning tо‘planib qolishi bois, barglarda erimaydigan oksidlar yoki fosfatlar, shu bilan birga о‘simliklar 
va ularning barglarida uchraydigan temir bog‘lovchi oqsil bilan birga fitoferritin birikmasi hosil 
bо‘lishiga olib kelishi mumkin. Temirning tо‘plphanib qolishi bois bu metallning floema orqali uzoq 
masofalariga translokatsiya (tashilishiga) qilinish jarayonlarini izdan chiqaradi.