НИИМосстрой‖нинг К.П.Кашкаров этолон болғасининг Конструкциясини
кўриб чиқамиз. Ушбу болға ёрдамида Конструкция бетонининг
мустаҳкамлигини аниқлаш Конструкция бетонига урилганда бир вақтнинг
ўзида икки дона из ҳосил бўлишиасосланган ўз ичига олади:
биринчиси
д
о
диаметрли бетонда, иккинчиси д
3
диаметрли из болғанинг эталон
стерженида. Бетоннинг мустаҳкамлиги кўрсаткичи синалаёрган эридаги
мустаҳкамлиги д
о
/д
3
нисбат орқали аниқланади. эталон стержен узунлиги
150 мм ва диаметри 10 мм бир учи учли Ст3 маркали пўлатдан
тайёрланади. Бетонни синаш даврида Конструкциянинг
узунлиги ва юзаси
бўйича хар хил жойида камида 10 зарб билан урилади. Синов даврида
болғанинг бошчаси синалаётган Конструкциянинг юзасига перпендикуляр
бўлиши шарт. Хар бир зарбдан кейин пўлат стержен шундай суриладики
ҳосил бўлган ботиқ излар марказлари орасидаги масофа 10 ммдан кам
бўлмаслиги керак. Зарблар синалаётган Конструкциянинг юзасигашундай
берилиши керакки улар орасидаги масофа 30 ммдан ошмаслиги керак.
Бетон юзасида ва стерженда ҳосил бўлган чуқурчаларнинг
диаметри
0,1 мм аниқликда икки металл чизғичдан ясалган бурчакли қилиб уланган
масштаб ёрдамида ўлчанади.
Конструкциядаги бетоннинг мустаҳкамлиги чуқурчалар диаметрлари
фарқи орқали тузилган график ёрдамида аниқланади. Шундай усул билан
аниқланган мустаҳкамлик 2-6% намликдаги бетоннинг мустаҳкамлигига мос
келади. Агарда бетоннинг намлиги юқори бўлса аниқланган натижа Св
коеффитсиентига кўпайтирилади. Бу коеффитсиент бетоннинг намлиги 8%
бўлса 1,1, 12% бўлса 1,2 ва бетон юзасининг намлиги ундан юқори бўлса
бу коеффитсиент 1,4 га тенг бўлади. эталон болға ёрдамида
Конструкция
бетонинг мустаҳкамлиги текширилганда синалаётган бетон юзасининг
намлиги, унинг қотиш шароити, эталон стерженниг хоссалари ва бошқа
омиллар ҳисобга олинади. Конструкция бетонинг мустаҳкамлиги деярли
кўп синовлар (20-30 натижа) асосида амалга оширилади. Кашкаров
болғаси ёрдамида бажарилган синовлар қанчалик кўп бўлса, олинган
натижаларнинг аниқлиги шунчалик аниқ болади.
КИСИ ўлчов асбоби Конструкция бетонинг мустаҳкамлигини
аниқлаш учун фойдаланилади. Унинг ишлаш принсипи ўзгармас
баландликдан пружина таъсирида тушаётган болғанинг қайтишига асосланган.
Синовдан аввал халқани энг пастга
туширилади ва тугмани босиб
туриб болғани халқа ёрдамида юқори ҳолатга кашак ушлаб турадиган
ҳолатга кўтарилади. Шундан кейин асбобни аввалдан танланган
синаладиган юзага қўйиб, тугмани босиб болғани бўшатилади. Таранг
тортилиб турган пружина таъсирида болға боекка уради ва орқага қайтиб
стрелкани юқорига шкала бўйича кўтаради. Кўрсатиш стрелкаси
болғачанинг қайтишини шкалада миллиметрда кўрсатади. Бажарилган 6-7
синовдан кейин бетоннинг мустаҳкамлиги тарировка графиги орқали
аниқланади.
Конструкция бетонининг мустаҳкамлигини бетон юзасида чуқурча-из
қолдириб бузмасдан аниқлашнинг кўпгина
механик усуллари мавжуд, аммо
улар бетоннинг мустаҳкамлиги тўғрисида тахминий маълумотлар беради.
Бетон ёки темир-бетон Конструкцияси бетонинг мустаҳкамлигини
аниқлашнинг физик усуллари кейинги вақтларда кенг кўламда фойдаланиб
келинмоқда. Бу усулларни қуйидагиларга бўлиш мумкин: ултратовуш
импулси, резонанс ва радиометрик, тўлқин зарби усуллари.
Бетон мустаҳкамлигини назоратини ултратовуш импулси ёрдамида
аниқлаш усули бетонда ултратовуш тўлқинларининг бўйлама тарқалиши ва
сўниш даражасига асосланган. Аввалдан тайёрланган бетон
мустаҳкамлигининг ултратовуш тезлигига боғлиқлигини ифодаловчи
графиклар ёрдамида Конструкция бетонининг мустаҳкамлиги аниқланади.
Амалиётда Бетон-8, УК-ЮП, УК-16П ваи УК-12П энг кўп
фойдаланиладиган ултратовуш асбоблар қаторига киради.
Бетон мустаҳкамлигини назорат қилишнинг тўлқин
зарби усули
бетонда механик зарб оқибатида ҳосил бўлган бўйлама тўлқинларни
тарқалиш тезлигини аниқлашга асосланган. Бу усулда бетонни синаш учун
кўпгина асбоб ва ускуналар яратилган.
Конструкция бетонининг мустаҳкамлигини назорат қилишнинг
резонанс (вибратсион) усули тебранишлар частотаси ва унинг сўнишини
аниқлашга асосланган. Бу усулда назорат ишларини бажариш учун ИАЗ
амплетуда сўнишини аниқлаш асбоби, Союздорнии ПИК-8 ва бошқалардан
фойдаланилади.
Синашнинг радиометрик усули синалаётган намунадан радиоактив
нурлар оқимини интенсивлигини аниқлашга асосланган. Нурлар оқимининг
интенсивлигига қараб бетоннинг зичлиги, ғоваклиги ва бошқа кўрсаткичлари
хақида маълумотлар олиш мумкин. Ушбу усулдан
фойдаланиб Конструкция
бетонининг сезиб бўлмас нуқсонларини хам аниқлаш мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: