1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Хизмат муддати узоқ элементлар –яхшилашнинг хизмат муддати билан тенг бўлган муддатга эга яхшилаш элементлари бўлиб, уларга пойдеворлвр, каркас, ташқи деворлар, темирбетон ёпмалар, металл конструкциялар киради.
Хизмат муддати қисқа элементлар – яхшилашнинг хизмат муддати мобайнида вақти-вақти билан алмаштириб туришни талаб этадиган яхшилаш элементлари ҳисобланади.


Назорат учун саволлар:

1. 
   Бинонинг ҳажмий-режавий ечимлари деб нимага айтилади?
   
2. 
   Бинонинг ички қисми қандай ҳажмий-режавий элементлардан ташкил топади?
   
3. 
   Муҳандислик-техник таъминот тизими нима?
   
4. 
   Қандай эскириш турлари мавжуд?
   
5. 
   Эксплуатациянинг қандай меъёрий хизмат муддатларини биласиз?
   

9 - мавзу. Кўчмас мулк объектларининг экспертизаси


9.1. Техник экспертиза

Кўчмас мулк объектларининг қийматини аниқлашда уларнинг ҳақиқий техник ҳолатини баҳолаш заруряти туғилади. Бу эса муҳандислик тизимлари ва коммуникацияларининг эскиришини, қурилиш объектларининг (пойдевор, деворлар, қаватлараро плиталар, шип) капиталлигининг эскиришини ва жорий техник ҳолатдаги объектларнинг тахминий хизмат қилиш муддатини баҳолаш зарурлигини англатади.

Бундан ташқари кўчмас мулк объектларининг муҳандслик коммуникацияларига уланиш бўйича ҳужжатлар (техник шартлар, рухсатномалар ва бошқа ҳужжатлар), ер муносабатлари борасидаги ҳужжатлар, қайта режалаштириш, реконструкция, қурилишларни ўзбошимчалик билан кўтариш, мақсадли мўлжалланишни ўзгартириш каби рухсат этилмаган қурилиш ишларининг мавжудлиги баҳоланади.
Кўчмас мулк объектларининг қурилиш техник экспертизаси иккита асосий босқични ўз ичига олади. Булар – кўчмас мулк объектлари экспертизаси (техник кўрикни амалга ошириш) ва техник, юридик ва кўрсатилган объектларнинг бошқа тегишли ҳужжатларининг экспертизасидир. 
Мулк экспертизасини ўтказиш натижасида баҳоланаётган объектнинг жорий техник ҳолатини баҳолаш, кўчмас мулк объектларини ликвидлик ҳолатига (рухсатномалар, далолатномалар, зарур бўлган лойиҳавий ҳужжатлар ва ҳ.к.) келтириш борасидаги ўртача харажатларни, кўчмас мулкни сотиб олишдаги хавфларни баҳолаш тўғрисидаги ва кўчмас мулк объектларининг тарихи тўғрисидаги ахборотга эгалик қилиш мумкин.
Шунингдек ҳужжатларнинг юридик экспертизаси ҳам амалга оширилади. Бунда кўчмас мулк объектларига эгалик қилиш ҳуқуқларининг шаффофлиги ва улар билан бўлиб ўтган битимлар баҳоланади, кўчмас мулк объектларининг, шаҳар ташқарисидаги кўчмас мулк объекталарининг ва ер участкаларининг ҳужжатлари таҳлил қилинади ва текширилади, қурилишга учун рухсат этувчи ҳужжатлар ва кўчмас мулк объектлари билан битим тузишларнинг қонунийлиги текширилади, якка тартибда иморат солувчилар (пудратчилар), инвесторлар таасис ҳужжатларининг экспертизаси амалга оширилади.