1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Қисқа муддатли элементлар – бу бинога нисбатан қисқароқ хизмат муддатига эга, аммо баҳолаш санасига алмаштиришни талаб қилмайдиган элементлардир. Уларни келажакда алмаштириш лозим бўлади. Улар тикланишни талаб этувчи элементлар қаторига киради. Бундай қисқа муддатли элементлар 100% ли жисмоний эскиришга эга бўлмайди. Бундай элементларни бартараф этиш мезонлари кечиктирилган таъмирлаш ишлариникига ўхшаш.
Қисқа муддатли элементларнинг эскириши унинг ёши ва умумий хизмат муддати, ҳамда баҳолаш санасига уни тиклаш бўйича харажатлар суммасининг нисбати асосида ҳар бир аниқланган элемент бўйича алоҳида баҳоланади.
Узоқ муддатли элементлар кечиктирилган таъмирлаш ишлари ва қисқа муддатли элементлар таркибида аввал ҳисобга олинмаган барча элементларни ўз ичига олади. Барча узоқ муддатли элементлар бир хил ёш ва умумий хизмат муддатига эга бўлади, шунинг учун умумлаштирилган ҳолда баҳоланади. Уларга ер ости коммуникациялари, пойдеворлар, юк кўтарувчи девор кабилар киради. Узоқ муддатли элементларнинг эскириши 100% дан кам бўлади, шунинг учун уларни алмаштириш зарурати бўлмайди. Одатда, бундай элемент, айрим истисно ҳолатлардан ташқари, ўзгартирилмайди. Узоқ муддатли элементларни бартараф этиш мезонлари бошқа жисмоний элементларнинг мезонларига мос бўлади.
Узоқ муддатли элементларнинг эскириши жисмоний эскириш ва хизмат муддати усули билан аниқланган эскириш фоизини ҳисоблашда аввал ҳисобга олинмаган барча элементлар қиймати асосида баҳоланади.
Тикланадиган ва тикланмайдиган жисмоний эскиришни хизмат муддати усули билан баҳолаш тўртта босқични назарда тутади.
1-босқич. Бинонинг тўлиқ тикланиш қийматини маълум кетма-кетликда алоҳида элементлар ўртасида тақсимлаш:

• 
  кечиктирилган таъмирлаш ишлари қиймати;
  
• 
  тикланадиган жисмоний эскириш мавжуд қисқа муддатли элементлар қиймати;
  
• 
  тикланмайдиган жисмоний эскириш мавжуд қисқа муддатли элементлар қиймати;
  
• 
  тикланмайдиган жисмоний эскириш мавжуд узоқ муддатли элементлар қиймати.