4.4. Кўчмас мулк бозорини тартибга солиш
Кўчмас мулк бозорида давлат қуйидаги вазифаларни бажаради:
мафкуравий ва қонуний ташаббускорлик (бозорнинг алоҳида турларини ривожлантириш концепциялари ва уларни амалга ошириш бўйича дастурлар);
моддий ишлаб чиқариш, уй-жой қурилиши ва ижтимоий-маданий соҳанинг етакчи тармоқларига инвесторлик;
уй-жой сертификатлари, давлат бино ва иншоотлари ҳамда бошқа кўчмас мулк объектларини сотишда профессионал иштирокчи;
кўчмас мулк гарови эвазига давлат ва муниципал қимматли қоғозлари эмитенти;
кўчмас мулк бозори амал қилишининг қоида ва меъёрларини белгилайдиган бошқарувчи;
кўчмас мулк бозори иштирокчилари ўртасидаги баҳсларни суд органлари тизими орқали тартибга солувчи олий ҳакам;
бозор турғунлиги ва хавфсизлиги назоратчиси (кўчмас мулк ҳуқуқлари ва битимларини рўйхатдан ўтказиш).
Кўчмас мулк бозорини давлат томонидан тартибга солиш тизими икки унсурдан иборат:
давлат ва муниципал орган ва ташкилотлар;
давлат ва бошқа меъёрий ҳужжатлар.
Ташкилий жиҳатдан кўчмас мулк бозорини давлат томонидан тартибга солиш икки хил шаклда амалга оширилади:
бевосита аралашув йўли билан, яъни маъмурий усул;
билвосита таъсир, яъни бошқаришнинг иқтисодий усуллари билан.
Бевосита маъмурий бошқарув қуйидаги тадбирлар йиғиндисини ўз ичига олади:
меъёрий базани шакллантириш – марказ ва регионларда кўчмас мулк бозорининг амал қилишини тартибга солувчи қонунлар, қарорлар, йўриқномалар, қоидалар, низомларни шакллантириш;
кўчмас мулк бозорининг профессионал иштирокчиларини танлаш ва мақомини тасдиқлаш – лицензиялаш, рўйхатдан ўтказиш, давлат ва муниципал мулк объектлари билан битимларни амалга ошириш бўйича ижро этувчи ҳокимият органлари томонидан ваколатли шахс ҳуқуқини тақдим этиш;
кўчмас мулк бозоридаги фаолият турларининг таркиби ва сифатига ҳамда бозор иштирокчиларига нисбатан мажбурий талабларни белгилаш;
бозорнинг барча иштирокчилари томонидан қоида ва меъёрларнинг бажарилишини назорат қилиш;
кўчмас мулк объектлари билан битимларни амалга оширишда меъёрий талаблардан чекиниш учун таъқиқлар ва санкциялар киритиш ва бозорда ҳуқуқий тартибни сақлаш;
жамоат эҳтиёжлари учун исталга кўчмас мулк объектини давлат мулкига айлантириш.
Маъмурий бошқарув қўшимча моддий рағбатлантириш ёки жарима санкцияларини яратиш билан боғлиқ эмас. У давлат ҳокимиятининг кучига асосланади ва таъқиқ, мажбурлаш ёки рухсат бериш тадбирларини ўз ичига олади.
Кўчмас мул бозори бошқарувининг иқтисодий усуллари қуйидагилар ёрдамида амалга оширилади:
мулк солиғи ва имтиёзлар тизими (солиқ ставкалари ва улардан озод этиш);
ҳисоб ставкаларини (Марказий Банкнинг дисконт сиёсатини) тартибга солиш;
уй-жой сертификатларини чиқариш ва муомалага киритиш;
яшаш шароитини яхшилашга муҳтож бўлган фуқароларга тижорат асосида уй-жой ва қурилиш учун бепул субсидиялар тақдим этиш;
давлатнинг мақсадли дастурларини амалга ошириш;
амортизация сиёсати;
ташқи иқтисодий фаолият.
Do'stlaringiz bilan baham: |